محمد جواد شکوری

 

 

برخی از محققان بر این باورند که ناصرخسرو تحصیلات مدرسه‌ای نداشته و گروهی به عکس این نظریه معتقدند، اما از آن‌جا که می‌دانیم او در جوانی، دبیری فاضل بوده و در دربار پادشاهان بزرگ خدمت می‌کرده و مطالعه‌ آثار او نیز اطلاعات فراوانش را در زمینه‌های مختلف همچون ریاضی، طب، ادبیات، موسیقی، افکار یونانیان و .... نشان می‌دهد، به نظر می‌رسد که او در کودکی ونوجوانی، علوم متداول زمان خود را آموخته بوده است.

آن‌گونه که «برتلس» (خاورشناس برجسته‌ روس) می‌گوید: «زندگی درباری ناصرخسرو او را از پرداختن به کارهای علمی باز نداشته ‌بود. او در چهل و دو سالگی، مردی بسیار اندیشمند و آشنا به علوم زمان خود بوده است».

 

 

که در همین بیت آغازین، خود را ملقب به ادیب و فاضل می‌داند.

در قدیم «ادیب» به کسی گفته می‌شد که به دو زبان عربی و فارسی مسلّط بود و «فاضل» کسی را می‌گفتند که نسبت به علوم زمان خود آشنایی داشت.

آن‌طور که ناصر خسرو می‌گوید،‌ بعد از سفر مصر و آشنا شدن با فاطمیان، علم او بسیار فزونی گرفته؛ به طوری‌که بعدها اطلاعات علمی دوره‌ نخست زندگی خود را در مقایسه با آن چه نزد فاطمیان فرا گرفته، بسیار ناچیز ارزیابی می‌کند. نکته‌ قابل ذکر این است که مطالعات بعدی ناصرخسرو بیشتر در زمینه‌ ادیان و مذاهب، کلام و فلسفه بوده و در موارد بسیار، منظور حکیم از کسب علم در این دوران، علم دین است و آن هم دین اسماعیلی.

از لحاظ موقعیت اجتماعی و درباری ناصرخسرو باید گفت که خود وی بارها به حضورش در دربار و جایگاه و منزلتی که نزد شاه و وزیر داشته، اشاره می‌کند. او هنوز به سی ‌سالگی نرسیده بود که به درگاه پادشاه غزنوی راه یافت. در جوانی در دربار محمود غزنوی و پسرش مسعود و مدتی نیز در دربار چغری بیک ـ برادر طغرل سلجوقی ـ خدمت می‌کرد. به نظر می‌رسد ناصرخسرو در دربار غزنویان، مخصوصاً مسعود، از موقعیت ویژه‌ای برخوردار بوده است:

 

 

حکیم و شاعر ما علاوه بر آن ‌که در دربار از جایگاه رفیعی بهره‌مند بوده، در اجتماع نیز موقعیت مناسبی داشته و آن ‌طورکه خود می‌گوید، تا آن زمان‌که هنوز افسری از دین بر سر ننهاده بود، هر بی‌افساری مطیع و بنده‌ او بود و تا زمانی‌که هنوز سری پُرخمار داشت، دیگران غمخوارش بودند و بر او شفقت می‌کردند و این‌ها همان‌اند که بعدها همچون مار و کژدم او را می‌آزارند:

 

 

در خصوص سفرهای ناصرخسرو باید یادآور شد که اشارات متعددی در سفرنامه و دیوان این حکیم دیده می‌شود، حاکی از آن‌که ناصرخسرو پیش از سفر معروف خود ـ که در سفرنامه‌اش به تمامی آمده است ـ به سفرهای دیگری نیز رفته بوده است؛ از جمله در سفرنامه‌ خود، در باره‌ «فوطه‌ای از صوف گوسفند» که در عربستان می‌بافند، می‌گوید: «مثل آن نه به لهاوور (لاهور) دیده و نه به مُلتان». و در جای دیگر از سفرنامه می‌گوید که: «در بلاد عرب و عجم و هند و ترک بوده». برخی عبارت‌های کتابِ «وجه دین» وی روشن می‌سازد که مسافرت ناصرخسرو به هند به منظور آشنایی با مذاهب مختلف محلّی صورت گرفته است. دکتر جلال متینی، بر این باور است که مقصود ناصرخسرو از مسافرت‌ها و نشست و برخاست با اقوام مختلف، دست‌یابی به سرچشمه‌ حقیقت بوده که سرانجام بر اثر خوابی که در «جوزجانان» می‌بیند،‌ برای دست‌ یافتن به حقیقتی که سال‌ها در پی آن بوده، راهی مکه می‌شود.

 

کاروان ناصر پس از طی‌کردن مسافتی طولانی،‌ وارد شهر «حلب» ـ در سرزمین شام ـ شد؛ شهری نیکو با بارویی عظیم که ارتفاع آن به نظر ناصرخسرو، بیست و پنج ارش بود و قلعه‌ شهر نیز بسیار بزرگ بود و از نگاه حکیم ما، حداقل سه برابر شهر بلخ به نظر می‌آمد. شهر آبادان و زیبا می‌نمود و علّت آن رونق، چنین آمده که شهر حلب، بارانداز و اقامتگاه میان شهرهای روم، دیار بکر، مصر و عراق بوده و از تمامی این مناطق،‌ بازرگانانی برای تجارت به این شهر می‌آمدند. شهر دارای چهار دروازه‌ عظیم بود که به نام‌های «باب‌الیهود»، «باب‌الجنان»، «باب‌الانطاکیه» و «باب‌ا...»، خوانده می‌شد. از شهر حلب تا دمشق، پنجاه فرسنگ راه بود:

«حلب⁽¹⁾ را شهری نیکو دیدم. باره‌ای‌(بارو، دیوار قلعه، حصار)‌ عظیم دارد. ارتفاعش بیست و پنج اَرَش‌(واحدی است برای اندازه‌گیری طول، از آرنج تا سرانگشت) قیاس کردم و قلعه‌ای عظیم همه بر سنگ نهاده بر قیاسِ چندِ بلخ باشد، همه آبادان. و آن شهر باجگاه(محل وصول عوارض، گمرگ‌خانه) است میان بلاد شام و روم و دیار بکر و مصر و عراق. و از این همه بلاد، تجّار و بازرگانان، آن‌جا روند. چهار دروازه دارد: بابُ‌الیهود، بابُ‌ا...، بابُ‌الجِنان، بابُ‌الانطاکیه».

 

یازدهم رجب،‌ کاروان ناصری از حلب خارج شد و پس از گذشتن از یکی دو شهرک ‌میان راه، بالاخره به شهری رسیدند که آن‌را «مَعرّه‌النّعمان» می‌گفتند. این شهر نیز بارویی از سنگ داشت و شهری نسبتاً آباد به نظر می‌رسید. در مدخل شهر،‌ استوانه‌ای سنگی دیده می‌شد که چیزی بر روی آن نوشته شده بود. ناصرخسرو هر چه کوشید تا آن را بخواند، نتوانست؛ زیرا که به خطی غیر از خط عربی نوشته شده بود.

ناصرخسرو از آن‌جا که فردی کنجکاو بود، از یکی پرسید که این نوشته چیست؟ به او پاسخ داده شد که این «طِلسم کژدم» است و بسیار مؤثّر است و به وسیله‌ این طلسم، هرگز عقرب در این شهر لانه نمی‌کند و اگر هم کسی به خاطر دشمنی با اهل این شهر، از بیرون عقرب با خود به این‌جا بیاورد، فوراً عقرب از این‌جا خواهد گریخت و در این شهر نمی‌ماند!

 

«شنبه، یازدهم رجب از شهر حلب بیرون شدیم .... به «معره‌النّعمان»⁽²⁾ آمدیم. باره‌ای سنگین(حصار و دیواری سنگی) داشت. شهری آبادان و بر درِ شهر، استوانه‌ای سنگین(ستون سنگی) دیدم. چیزی بر آن نوشته بود به خطّی دیگر از تازی(به خطّی غیر عربی). از یکی پرسیدم که: این چه چیز است؟ گفت: طلسم⁽³⁾ کژدم است، که هرگز عقرب در این شهر نباشد و نپاید و اگر از بیرون آورند و رها کنند، بگریزد و در شهر نپاید(نمی‌ماند، پایدار نمی‌شود). بالای(ارتفاع) آن ستون، ده ارش قیاس کردم(سنجیدم) و بازارهای او(معرّه) بسیار معمور(آباد) دیدم».

ناصرخسرو به دیدن مسجد جامع شهر می‌رود؛ مسجدی که بر بلندی بنا شده بود و چهار طرفش را پله‌های سنگی فرا گرفته بود؛ به طوری‌که هر کس می‌خواست به مسجد وارد شود، قطعاً می‌بایست از سیزده ‌پلّه بالا رود تا به صحن مسجد وارد گردد. نعمت فراوان آن شهر و وجود میوه‌های گوناگون، تعجب ناصرخسرو و همراهان را برانگیخته بود. درختان سرسبز آن‌جا،‌ نشان از وجود آب فراوان و کافی می‌داد؛ نعمتی که در آن منطقه‌ خشک، ‌کمتر دیده می‌شد:

«و مسجد آدینه‌ شهر بر بلندی نهاده است در میان شهر، که از هرجانب که خواهند به مسجد در شوند(داخل شوند)، سیزده درجه(پله) بر بالا باید شد و کشاورزی ایشان همه گندم است و بسیار است و درخت انجیر و زیتون و پسته و بادام و انگور،‌ فراوان است و آب شهر از باران و چاه باشد».

در معرّه،‌ آوازه‌ بلند ابوالعلا مَعرّی⁽⁴⁾، ‌وی را به ماندن فرا خواند. او که همواره در پی حقیقت دویده بود، هرگز نمی‌توانست با چنین دانشگر شهره‌ای دیدار نکند. بنابراین بارها از اُشتران فرودآمد و مدتی کوتاه در مَعرّه ماندگار شد. شاعر و حکیم گران‌پایه‌ خراسان، این بخش از خاطره‌های سفرش را چنین به رشته‌ ‌نگارش کشیده است:

«در آن شهر، مردی بود که او را ابوالعلای مَعرّی می‌گفتند. نابینا بود و رئیس شهر، او بود. نعمتی بسیار داشت و بندگان و کارگزارانِ‌ فراوان و خود، همه‌ شهر او را چون بندگان بودند و او خود، طریقِ زهد پیش گرفته بود. گلیمی پوشیده و در خانه نشسته، نیم من نان جوین(جو) خود را راتبه(مقّرری، وظیفه) کرده که جز آن هیچ نخورَد و من این معنی شنیدم که درِ سرای، باز نهاده است و نوّاب(پیشکاران) و ملازمان(گماشتگان) او کارِ شهر می‌سازند(به امور شهر رسیدگی می‌کنند) مگر به کلّیات(به جز مسائل مهم و کلّی) که رجوعی به او کنند. و وی نعمت خویش از هیچ‌کس دریغ ندارد و خود، صائم‌الدّهر(کسی که پیوسته روزه ‌می‌گیرد) و قائم‌اللیل(آن که شب‌ها به نماز می‌ایستد) باشد و به هیچ شغل دنیا مشغول نشود. و این مرد در شعر و ادب به درجه‌ای است که افاضل(فاضل‌ترین) مردم شام و مغرب⁽⁵⁾ و عراق مقرّند که در عصر او کسی به پایه‌ او نبوده است و نیست و کتابی ساخته(تحریرکرده)، آن را «الفصول و الغایات»⁽⁶⁾ نام نهاده و سخن‌ها آورده است مرموز و مَثَل‌ها به الفاظ فصیح و عجیب، که مردم بر آن واقف نمی‌شوند مگر بر بعضی اندک. و پیوسته زیادت از دویست کس از اطراف آمده باشند و پیشِ او ادب و شعر خوانند و شنیدم که او را زیادت از صد هزار بیت شعر باشد(سروده باشد). کسی از وی پرسید که: ایزد ـ تبارک و تعالی ـ این همه مال و نعمت‌ تو را داده است، چه سبب است که مردم را می‌دهی و خویشتن نمی‌خوری؟! جواب داد که: مرا بیش از این نیست که می‌خورم. و چون من آن‌جا رسیدم، این مرد هنوز در حیات بود».

با توجه به سبک سرراستِ نوشته‌ ناصرخسرو تا این‌جا، که به دقّت یادآور می‌شود چه چیزی را از دیگران شنیده و چه چیزی را خود مشاهده کرده است، در نقل قول بالا، هیچ شاهدی وجود ندارد که وی حقیقتاً ابوالعلای مَعّری را ملاقات کرده باشد، امّا احتمال دیدار این دو متفکّر افزونی می‌گیرد وقتی ما مکاتبات ابوالعلا با استادِ ناصرخسرو ـ مؤیّد فی‌الدّین شیرازی ـ درباره‌ گیاه‌خواری را مطمح نظر قرار دهیم. به طور حتم، ناصرخسرو کتاب «الفصول و الغایات» را که از آن نام می‌برد و یقیناً مقدار زیادی از اشعار ابوالعلا را خوانده است. از سوی دیگر، طبیعت شعر آن دو همانند است؛ ابوالعلا، اغلب از اهمیت توجه به زندگی روحانی و به دور افکندن احتیاج به امورات دنیوی سخن می‌گوید و این همان مضمون‌هایی است که در شعرهای اخیر ناصرخسرو ـ که در یمگان سروده است ـ وجود دارد.

 

1ـ حلب: نام شهری است در شمال کشور سوریه. این شهر یکی از کهن‌ترین شهرهای منطقه است و در روزگاران قدیم،‌ نام آن «خلپه» بوده و یونانیان قدیم آن را با نام «برویا» می‌شناختند. شهر حلب در نقطه‌ سوق‌الجیشی و مهم بازرگانی در نیمه راه دریای مدیترانه و رود مشهور فرات قرار دارد. حلب، محل کشف نخستین لوح‌های سنگی متعلق به دو هزار سال پیش از میلاد مسیح است.

2ـ معره‌النّعمان(به فارسی: معره ‌نعمان): شهری است در جنوب شهر «ادلب» و در فاصله‌ 84 کیلو متری شهر حلب در سوریه. دارای هوایی معتدل است و در روزگاران قدیم، به سبب هوای لطیف آن، مردم در این مکان استقرار یافتند و سکنا گزیدند. در مورد وجه تسمیه‌ این شهر، گفته‌اند که معره‌ نعمان به سبب نسبت به «نعمان بن بشیر»(یکی از صحابه) نام‌گذاری شده است. «نعمان بن بشیر»، بعد از مهاجرت به این‌جا درگذشت و گویند قبر وی در همین مکان است.

3ـ طلسم: نوشته‌ای شامل شکل‌ها و دعاها که به وسیله‌ آن عملی خارق‌ عادت انجام می‌دهند.

4ـ ابوالعلا مَعرّی: ادیب، شاعر و فیلسوف نابینای عرب. این متفکر در چهارسالگی، بینایی‌اش را از دست داد؛ در حلب، طرابلس و انطاکیه درس خواند، سپس به بغداد مسافرت کرد. پس از آن به مَعرّه بازگشت؛ از مردم کناره گرفت و زاهدانه زندگی کرد.

5ـ مغرب: سرزمین‌های‌ طرابلس غربی. تونس، الجزایر و مراکش را در قدیم«مغرب» می‌خواندند و آن را به مغرب اقصی، مغرب اوسط(الجزایر) و مغرب ادنی(تونس) تقسیم می‌کردند.

6ـ الفصول و الغایات: کتابی است به نثر مسجّع تألیف ابوالعلای معرّی که دارای مطالب ادبی، تاریخی، فقهی، نجومی و نیز حدیث است و بارها به چاپ رسیده است.

 

شقایق دهقان، بازیگر نام آشنای سینما، تئاتر و تلویزیون کشورمان متولد اسفند ماه سال 1357 در بُن آلمان است. وی کارهای هنری‌اش را از 17 سالگی و نمایش‌های عروسکی آغاز کرد و پس از آن به واسطه یکی از چهره‌های هنری به صورت جدی به این عرصه وارد شد. از کارهای هنری وی می‌توان به «شب‌های برره»،‌ «باغ مظفر»، «پاورچین»، «کوچه اقاقیا»،‌ «مسافران»، «دزد و پلیس»، «ساختمان پزشکان»، «پژمان» و ... اشاره کرد. گفتگوی متفاوت ما را شقایق دهقان در حال و هوای سفر بخوانید.

**‌ خانواده من به دلیل تحصیلات پدرم 6 سال در آلمان زندگی می‌کردند. در سال آخر اقامتشان در آلمان، من در شهر بن به دنیا آمدم. وقتی که 3 ماهه بودم، درس پدرم تمام شد و به ایران برگشتیم؛ البته یک اتفاق جالب که در خانواده ما رخ داده، این است که هر کدام از ما در یک شهر به دنیا آمده‌ایم. من در بن آلمان، یکی از خواهرانم در اصفهان، یکی دیگر از خواهرانم در بهشهر و برادرم هم در ساری به دنیا آمده است. 

** خیر. من با این که متولد این کشور هستم، هرگز آن‌جا را ندیده‌ام. برایم سفرهای خارجی پیش آمده، ولی اروپایی نبوده‌اند؛ البته خیلی دوست دارم دور دنیا را بگردم.

** سفر بهترین اتفاق زندگی هر فردی است و قطعا هیچ کسی نیست که سفرکردن را دوست نداشته باشد. در سفر حال و هوای تازه‌ای در انسان ایجاد می‌شود و به عقیده من فرصت‌های فراغت سفر شرایط خوبی را برای تحلیل و بررسی درون هر انسانی ایجاد می‌کند. شاید مشغله‌های زندگی فرصت واکاوی درون را برای ما مهیا نکند، ولی فراغت‌ سفر این خاصیت را دارد که بتوانیم خودمان را ارزیابی کنیم و به نقاط ضعفمان پی ببریم. بنابراین سفر فقط گشت و گذار فیزیکی نیست، بلکه خانه تکانی روحی هم محسوب می‌شود.

** به نکته خوبی اشاره کردید. اتفاقاً سفر عبرت آفرینی هم دارد؛ اول از همه در بازیابی خودمان به اشتباهاتی که کرده‌ایم، پی می‌بریم و سعی می‌کنیم در فرصت‌های پیش رو بهتر باشیم و در مرحله دوم در هنگام سفر به آثار تاریخی برخورد می‌کنیم که به زندگی گذشتگان اشاره دارند و آنچه بر نسل‌های گذشته رفته، پیش روی ما قرار می گیرد تا از نتایج آن درس بگیریم و مسیر درست زندگی خود را ترسیم کنم.

**‌بله خیلی زیاد و اتفاقاً همسرم، مهراب قاسم خانی هم به سفر و گشت و گذار خیلی علاقه دارد و معمولاً زیاد به سفر می رویم.

 ** چندان تفاوتی ندارد و بیشتر رفتن به جاهایی که تاکنون آن‌ها را ندیده‌ایم و یا این که خاطرات خوب از آن‌جا داریم، برایم اهمیت دارد. ضمن این که طبیعت زیبا و بی نظیر نقاط مختلف ایران از شمال تا جنوب را بسیار دوست دارم و در فصول مختلف به این نقاط سفر می‌کنیم. در کنار این سفرها، سفر به کشورهای خارجی را هم دوست دارم و سال‌های گذشته قبل از این که دلار گران شود، خیلی سفر خارجی می‌رفتیم.

**در سفرهای خارجی من و همسرم در بدو ورود، به دنبال پیدا کردن یک سینما و دیدن فیلم های برتر روز جهان هستیم و بعد از آن دیدارهایی با برخی دوستان هنری داریم که در شرایط کار ما اثرات مطلوبی دارد.

** بیشتر طبیعت گردی و پیدا کردن نقاط بکر و دست نخورده را در نظر داریم. ضمن این که سعی می‌کنیم در کنار خانواده به ما خوش بگذرد.

** هر کدام حال و هوای خودش را دارد، ولی برای سفرهای کوتاه یکی دو روزه هتل را ترجیح می‌دهم.

** این سفرها هم جذابیت خاص خود را دارند و برای من خیلی پیش آمده که مثلا با یک گروه، به یکی از نقاط ییلاقی سفری یک روزه رفته‌ام که برایم خاطرات بسیاری به همراه داشته است. به نظرم سفرهای گروهی سرشار از تجربه‌های شاد و جذاب هستند. ضمن این که از این طریق دوستان زیادی هم به دفتر زندگی ما وارد می‌شوند.

** آمازون را همه با آدم‌خوارها و جنگل‌های ترسناکش می‌شناسند! من اگر برای این سفر دعوت شوم، سعی می کنم تحقیق کنم کجا کمتر بوی آدمیزاد به مشام آدم‌خوارها می‌رسد و بعد در آن نقطه اقامت می‌کنم!

**‌ نمی‌دانم. شاید...شاید یک حشره سمی نادر که تاکسیدرمی شده و شاید یک گیاه استثنایی بی نظیر که فقط در این منطقه رشد می‌کند.

واقعیت این است که من و مهران خسته شده بودیم. با اینکه اتفاقات مختلفی دست به دست هم داده بود که ما بالاخره با دوچرخه به آمریکا رسیده بودیم، ولی همه فکر می‌کردند که چه کار بزرگی انجام داده‌ایم! جالب اینکه هر روز رسانه‌های بیشتری به این سفر می‌پرداختند و هر کدام هم اسمی برای این حرکت فرهنگی-ورزشی گذاشته بودند. از دیوانگان حفظ محیط زیست بگیرید تا همه برای یکی، ورزش برای همه! حتی شنیدیم مسئولان داخلی ایران هم که اصرار مجلس را برای انتخاب وزیر ورزشی دیدند، تا آستانه معرفی من یا مهران به عنوان وزیر ورزش به مجلس پیش رفته بودند!

هر دو نفر روی تخت‌هایمان دراز کشیده بودیم و قبل از خواب به این فکر می‌کردیم که چگونه می‌توانیم بقیه سفر را بپیچانیم و برگردیم. از مهران عجیب نبود که از من بپرسد که «حالا که توی آمریکاییم، نمی‌شه بریم سراغ اسپیلبرگ و دوچرخه رفیق اون ئی تی رو که هوایی می‌رفت، قرض بگیریم و برگردیم ایران»؟! به او چپ چپ نگاه کردم و گفتم: «خیلی احمقی مهران! مثل بچه‌ها رؤیا بافی می‌کنی. ئی تی با دوچرخه‌اش رفت فضا! دوچرخه‌اش اینجا نیست که»! گفت: «پس چی‌کار کنیم؟ من می‌خوام برگردم خونه‌مون»! و داشت شروع می کرد به گریه کردن که گفتم: «خجالت بکش! به جای گریه کردن بیا فکرهامون رو بریزیم رو هم تا ببینیم چه خاکی بر سرمون کنیم»! یکم نگاه نگاه که کرد، گفتم: «خیلی خب. نمی‌خواد تو فکرهات رو بریزی رو فکر من! خودم یه گِلی به سر جفتمون می گیرم. فعلا خوابم می‌یاد. شب به خیر» و چراغ خواب را خاموش کردم. مهران هم خرسش را به بغلش فشرد و گفت: «شب به خیر! شب به خیر»! چراغ را روشن کردم و بهش گفتم: «مخت تاب برداشته ها! چرا دو بار می‌گی شب به خیر»؟! گفت: «با تو و خرسم بودم»! گفتم: «خرس گنده»! و چراغ خواب را دوباره خاموش کردم.

***

-        مهران بلند شو، مهران با توام. بلند شو، ببین چرا این‌جا این‌جوری شده؟!

 بلند شد و چشمان خود و خرسش را مالاند و گفت: «سلام. چی شده؟ استقبال کننده‌ها که هنوز نیومدن، این‌قدر استرس داری»!

-        استقبال کننده‌ها دیگه کی ان؟ این‌جا کجاست؟

-        استقبال کننده‌ها دیگه! کل دنیا رو با دوچرخه گشتیم، حالا می‌خوان بیان استقبالمون دیگه!

-        مگه ما برگشتیم؟

-        آره دیگه. هی تو گفتی خسته شدم، بیا بریم اعتراف کنیم که همون روز اول حرکت پشیمون شدیم ولی من گفتم نه، مقاومت کن. تا این‌جا اومدیم، باید تا آخرش بریم... یعنی تا آخرش برگردیم! اینا، این خرسم هم شاهد! مگه نه خرسی؟!

-        مهران تو پاک دیوونه شدی! غلط نکنم دزدیدنمون، یه چیزی هم تو سر تو زدن!

اینو که گفتم یک آقایی در زد و وارد شد و گفت: «دلاوران، نام آوران، صبحتون به خیر! تا چند دقیقه دیگه توی فرودگاه مهرآباد فرود می‌یایم»!

گفتم: «چی؟ فرودگاه مهرآباد»؟

گفت: «آره. اگه دوست ندارین، بگم خلبان سر خر رو کج کنه و بریم یه فرودگاه دیگه! حتی هواپیماربای تلفنی هم داریم، زنگ می‌زنیم، دو سوته می‌یاد هواپیما رو می ربایه و میبره به هر جا دلتون بخواد! آخه شما کار کوچیکی که برای کشور نکردین! با دوچرخه کل دنیا رو دور زدین»!

گفتم: «نه. منظورم این نیست که. منظورم اینه که یعنی ما توی هواپیماییم؟! مگه توی هتل نبودیم! همین دیشب که خوابیدیم تو هتل بودیم به جان خودم! مهران! این هتلداره حالش خوش نیست ها»!

مهران گفت: «به نظرم حال تو خوش نیست، حال این آقای مهماندار خیلی هم خوشه، مثل من»!

مهماندار که رفت، گفتم: «مهران! اگه راست می‌گی، دوچرخه‌هامون کوشن؟ چرا داریم با هواپیما بر می گردیم»؟!

گفت: «راستش تو مسیر تا سوییس خوب اومدیم، ولی یهو به بی پولی خوردیم! مجبور شدیم با زنجیر دوچرخه‌هامون معرکه بگیریم! جفت زنجیرها رو پاره کردیم! در حین زنجیر پاره کنی، اعضای هیأت ایرانی که بعد از موفقیت در مذاکره با 1+5 داشتن یه چرخی می‌زدن و سوغاتی می‌خریدن، ما رو دیدن و از ماجراهای ما با خبر شدن! به همین خاطر تصمیم گرفتن ما رو با هواپیمای اختصاصی شون برسونن ایران! حتی بهشون گفتم زیاد مزاحمشون نمی‌شیم، سر راه پیاده می‌شیم، که گفتن الا و بلا تا خود تهران می‌رسونیمتون. حتی گفتن ترتیب مراسم استقبال رو هم دادن تا به غرب نشون بدن ما قادر به هر نوع میزبانی هستیم. حتی قادرِ میزبانی، دوچرخه سوار قدیمی رو هم برای استقبال دعوت کردن»!

بالاخره هواپیما نشست. مردم تا جلوی پله‌های هواپیما جمع شده بودند. دسته گل انداختند دور گردنمان. مدام شعار می‌دادند: «روحانی مچکریم»! مهران رو کرد به من و گفت: «ما جونمون در رفت و رکاب زدیم، حالا دارن از روحانی تشکر می‌کنن»! به مهران گفتم: «خله، دارن به خاطر موفقیت مذاکرات با 1+5 تشکر می‌کنن، نه ما»! این را که گفتم، یکی از اعضای هیأت مذاکره کننده، دسته گل را از دور گردنش درآورد و انداخت دور گردن ما و در حالیکه من و مهران توی حلقه گل یک نفره، که دور گردن دوتایی مان انداخته شده بود، داشتیم خفه می شدیم، گفت: «من باید یک واقعیتی رو بگم. شما باید تشکر واقعی رو از این دو تا دوچرخه سوار انجام بدین که باعث شدن ما در مذاکره با غرب موفق باشیم»! داشتم شاخ در می‌آوردم. گفتم: «ما»؟! گفت: «بله! شما بودید که با ترافیکی که با دوچرخه‌هاتون و بعدش هم معرکه گیری در ورودی شهر ژنو به وجود آوردید ، باعث دیر رسیدن برخی از اعضای غربی به محل مذاکره و ناهماهنگی ایشان با همدیگه شدید»! مردم داشتند شعار «دوچرخه سواران مچکریم»! می‌دادند که مهران پرید توی بغلم و اشک شوق ریخت. داشتم خفه می شدم، آچار رو انداختم و زدم توی گوشش!

-        مهران! چته؟! چرا پریدی توی بغلم و داری گریه می‌کنی؟

-        فکر نمی‌کردم یه روز باعث موفقیت تیم مذاکره کننده هسته‌ای بشم!

-        باز چرتی شدی، خواب دیدی؟ دوچرخه رو درست کن.

-        دیگه دوچرخه‌ای در کار نیست، ما رسیدیم!

-        به کجا رسیدیم؟ یالا کارِت رو بکن، الان مشتری می‌یاد می‌خواد دوچرخه‌ش رو صحیح و سالم ببینه!

با تعجب به دور و بر نگاهی کرد و گفت: «چی داری می‌گی؟ این‌جا کجاست؟ چرا یهو این شکلی شد؟ ما الان توی فرودگاه بودیم و از سفر دور دنیا با دوچرخه برگشته بودیم!»

خندیدم و گفتم: «این‌جا که دوچرخه سازیه! تو هم همین کار دوچرخه سازیت رو درست انجام بده، سفر به دور دنیا پیشکشت! کی می‌خوای از این خواب و خیال‌ها بیای بیرون، نمی‌دونم»!

Directed by: Florian Henckel Von Donnersmarck

Screenplay by: Florian.H.V.D and Christopher McQuarrie and Julian Fellowes

Directed by Photography: John Seale.Asc.Acs

Music by: James Newton Howard

Presents: GK FILMS and COLUMBIA PICTURES

Cast:

Angelina Jolie

Johnny Depp

Paul Bettany

Timothy Dalton

Steven Berkoff

Rufus Sewell

Christian Desica

LD: PG.13 / 103 Minute

الیزکلیفتونوارد(آنجلیناجولی) درپاریستوسط کارآگاهان اسکاتلندییارد لندن مورد تعقیب قرار گرفته است. یک نامه از طرف الکساندرپیرس(یک عاشق قدیمی) دریافت می‌کندکه در آن دستورالعمل‌هایی مانند یک نقشه راه نوشته شده است. الیز مطابق نامه و برنامه پیرس رهسپار ونیزمی‌شود. درطول مسیر با معلم ریاضی اهل ویسکانسی آمریکا، فرانکتاپلو (جانی دپ) که به عنوان جهانگرد عازم  ونیز  است، همسفر می‌شود. در ادامه داستان و پیچیده‌تر شدن روابط، اتفاقاتی غیرقابل پیش بینی رخ می‌دهد تا جاییکه الیز گرفتار افراد یک باند تبهکار می‌شود و فرانک هم در میانه ماجرا حضور دارد ... .

برای انتخاب فیلم ستون سینما سیر، ترجیح دادم به جای زیر و رو کردن آرشیو چندصدتایی فیلم‌های عتیقه‌ام(!)، یک نمونه بسیار قابل دسترس‌تر معرفی کنم؛ توریست، تریلری حادثه‌ای جاسوسی، محصول دسامبر 2010 میلادی است که در حقیقت بازسازی فیلم فرانسوی آنتونی زیمر (2005) محسوب می‌شود. این فیلم اواخر سال گذشته با ترجمه و دوبله‌ای فاخر روانه شبکه نمایش خانگی شد و مورد استقبال هم واقع گردید؛ محصولی سه ملیتی با بودجه صدمیلیون دلاری که در زمان خودش(2010) حدود 271 میلیون دلار فروش جهانی داشت. آگاهانه به اعداد و ارقام اشاره می‌کنم، چون همان‌طور که در شماره‌های پیشین هم به دفعات تأکید داشتم، پرداختن به جاذبه‌های گردشگری و قرار دادن فیلمنامه‌ای ( حتی نه چندان محکم) در بستر محیط‌هایی مناسب گردشگری، در کنار تمامی مزایای محسوس و قابل شمارشی که دارد– درصورتیکه فرمول‌ها و قواعد کلاسیک این شیوه منحصربه فرد را جدی بگیریم – گیشه‌ای تضمین شده هم خواهد داشت و یا حتی رقمی بیشتر از بودجه صرف شده را باز می‌گرداند.

آنجلینا جولی همان سال در مصاحبه‌ای با مجله «نیویورگ ریویو آو بوکس» گفته بود صرفاً به خاطر زیبایی‌های  ونیز پیشنهاد بازی در این فیلم را پذیرفته است! جالب اینکه هم او و هم جانی دپ برای بازی در همین فیلم کاندیدای بهترین بازیگری گلدن گلوب شدند!  تقریباً تمامی عوامل فیلم سابقه حداقل یکبار دریافت جایزه اسکار را در کارنامه‌شان دارند. باز هم شاهد هستیم که سینما، صنعت گردشگری را کاملاً جدی گرفته است و گروهی کارآزموده با اتکا به دوستاره هالیوودی‌  چنان رندانه و ظریف ونیز  رؤیایی را به خورد تماشاگر می‌دهند که پس از تماشای فیلمی سراسر آب ، آب از آب تکان نمی‌خورد، جز همان هوس همیشگی: «رزرو بلیط برای سفربه این گوشه دنیا»!

نخستین پلانتوریست از پاریس شروع می‌شود. چند رفت و برگشت داستانی پاریس -  لندن و محیط اداری اسکاتلند یارد لندن ( که همین نماها را نیز در همان پاریس ضبط کرده‌اند) می‌بینیم تا اینکه بالاخره در بیست و چهارمین دقیقه با اکستریم هلی شاتی ( نمایی بسیار باز بر فراز منطقه مورد نظر و ضبط شده از داخل هلی کوپتر یا همان چرخ بال!) باشکوه وارد  ونیز  نارنجی می‌شویم. ساختمان‌هایی بسیار زیبا با سقف‌هایی شبیه به هم و به رنگ نارنجی که هارمونی بصری بینظیری را نمایش می‌دهند و تماماً در میان یا بر روی آب‌های روان ساخته شده‌اند. از این‌جا به بعد کارگردان باهوش توریست، یازده دقیقه کامل به بیننده آرامش و فرصت لذت بردن از فضای به شدت فانتزی و چشم نواز  ونیز  را می‌دهد تا ضمن اینکه شخصیت‌های داستان کاملاً ساخته و پرداخته می‌شوند، درام شکل بگیرد و فیلمنامه حرکت کند و به چالش‌هایش برسد. در ادامه وارد سکانسی پرتعقیب و گریز و نفس گیر می‌شویم و حرارتی دوچندان می‌گیریم. قبل از اینکه به تماشای توریست بنشینید، چشم‌هایتان را ببندید و آنجلینا جولی مشهور را در حال قدم زدن در دالان‌های تودرتوی شناور و یا در حال عبور از پلی روی آب حد فاصل میان دو ساختمان تصور کنید و یا در کنار جانی دپ بر روی قایقی تفریحی، در مکانی مملو از ساختمان‌هایی با معماری زیبا بر روی آب به مخیله‌تان راه دهید! نکته‌اش این‌جاست؛ توریست قبل از اینکه داستان یا فیلمی حادثه ای و اکشن باشد، یکتوریست است!

دوربین –یا همان مخاطب، یعنی من و شما –  مانند یکتوریست وجب به وجب  ونیز  را سیاحت می‌کند و سرک می‌کشد به گوشه گوشه آبی‌ترین شهر جهان و حتی هتل‌ها و رستوران‌ها را هم از قلم نمی‌اندازد. بعید می‌دانم اندک ذوقی درباره سفر و گردشگری داشته باشید و دلتان نخواهد یک نفر پیدا شود و داوطلبانه اطلاعات دقیقی در مورد مقصدتان به شما بگوید. در این فیلم علاوه بر معرفی جغرافیای پیچیده  ونیز  و معرفی و نمایش قایق‌هایی که همانند تاکسی‌های ما خشکی نشین‌ها، اقدام به حمل و جابه جایی بار و مسافران و شهروندان می‌کنند، بسیار هوشمندانه، به جا و طوریکه تبلیغاتی به نظر نرسد از «توئیتی»، «رجیانا» و «دانیلی» در یک دیالوگ و پلان ساده به عنوان هتل‌های معروف و مهم ونیزیاد می‌شود و البته بخش قابل توجهی از روایت هم در هتل دانیلی روی می‌دهد و یا صحنه دیگری در رستوران، الیز در مقابل صورت سرد و مبهوت فرانک از «استامپیاریزوتو»  به عنوان غذای ونیزی مورد علاقه‌اش یاد می‌کند. اگر نام این‌ها را معرفی نگذاریم، چه بنامیم؟ و یا در لایه‌های زیرین، استفاده از دو برند معروف ایتالیایی در طراحی و اجرای لباس‌های دوستاره اصلی فیلم(جولی و دپ) اشار‌ه‌ای غیرمستقیم به کیفیت و جذابیتشان دارد و جالب است بدانید زادگاه طراح و بنیان‌گذار یکی از همین دو برند مشهور لباس، همین  ونیز  است! یعنی عملا کمکی چند جانبه به اعتلا و اعتبار و پویایی اقتصاد، هنر و جهانگردی آن شهر شده است.

به عقیده نگارنده یکی از دلایل عدم موفقیت و کاهش ضریب نفوذ فیلم‌های ایرانی در حوزه مهم و تخصصی  گردشگری و توریسم، بی توجهی به همین اصول زیبایی شناختی و ناکافی بودن سوادبصری و مردم شناسی و ناچیزشمردن سطح سلیقه مخاطبان و ساده پنداری ایشان است. قرار است از زیبایی‌های یک مکان یا شهر خاص و متفاوت صحبت کنیم، فیلم بسازیم و متقاعد کنیم که آن‌جا زیباست و می‌توانید بروید و سیاحت کنید و لذت ببرید، چطورمی‌شود به طراحی لباس و صحنه، گریم، اعتبار و حسن شهرت بازیگران و در کل فرایند شیک سازی پوسته نمایشی فیلم بی توجه باشیم؟ هالیوود سال‌هاست فرمول این کیمیا گری را آموخته و به کارمی‌گیرد و ما هنوز اندرخم یک کوچه ... .

در توریست، هیچ نکته‌ای از چشمان نویسندگان و کارگردان پنهان نمانده است. دوباره مرور می‌کنم: از همان ابتدا و حوالی دقیقه بیست و چهارم با نمایی وسیع بر بلندای شهر و کانال‌های آبی دلفریب، وارد ونیز می‌شویم. نمایش توقف‌گاه‌های کوچک قایق‌های تفریحی و مسافربری و رستوران‌ها و دالان‌های شناور پیوند دهنده ساختمان‌های دوسمت خیابان‌های آبی  و معرفی خلاقانه ساختار معماری و اصول ساختمان سازی منحصربه فرد  ونیز  و توجه به کوچکترین جزئیات در قاب بندی و استفاده از عناصر و  المان‌های شناخته شده مبلمان شهری در بکراندها و عمق تصاویر و ... همه و همه از دریچه سینما تعظیمی است بر صنعت قدرتمند گردشگری.

چه خوب می‌شود اگر فیلمسازان ایرانی نیز به خاطر مردم و معرفی جای جای کشور پهناورمان به جهانیان، آستین همت بالا بزنند. معضل دریاچه ارومیه، تخت جمشید، آرامگاه طوس و ... زیر پرچم سینما، صدایی رساتر و ضرورت پیگیری مشکلاتشان، حامیان بیشتری از میان تمام بافت‌های اجتماعی خواهد داشت.

توریست یک فیلم داستان گوی سرگرم کننده است. ونیز  دلفریبانه در لحظه لحظه فیلم رخنمایی می‌کند. این فیلم همان اندازه که به نمایش زیبایی‌های بصری و مبلمان شهری و معماری  ونیز می‌پردازد، ضعف‌هایی در اسکلت فیلمنامه و حتی راکوردهایی در تقطیع پلان‌ها دارد، اما آن ‌چه مسلم است، این است که کارگردان و گروه سازنده به اهداف از پیش معین شده‌شان رسیده‌اند و در سال‌های 2011 و 2012، یعنی دوسال پس از نمایش  جهانی فیلم، به ترتیب هجده و یازده درصد افزایش ورود بازدید کننده و توریست به شهر ونیز  را شاهد بوده‌اند. پس وَ نیز این چنین هم می شود!

... و این معجزه سینماست. 

منصوره احمدی

 

تذکر: مطالعه این مطلب به افراد زیر 14 سال و مبتلایان به بیمار‏ی‏های قلبی عروقی به هیچ عنوان توصیه نمی‏شود!

مقدمه: اگر عشقتان عبور از تونل وحشت شهربازی است، اگر از سرک کشیدن به هر سوراخ سمبه تاریک و وهم آلودی لذت می‌برید، اگر از فیلم‏های منفی 14 و ژانر وحشت آن چنان کیف می‏کنید که گوشت می‏شود به تنتان، اگر سوپرمن محبوبتان درآکولاست، اگر شما هم مثل ما سرتان برای ترسیدن و جیغ کشیدن درد می‏کند، حتماً خودتان را به یک روان پزشک خوب معرفی کنید. شوخی کردیم! شما را به خواندن این مطلب دعوت می‏کنیم.

همیشه هستند گردشگرانی که با تأسی از «پسر شجاع»(!) علاقه مندند علاوه بر بازدید از نقاط مرموز وحشت، ترس و دلهره را نیز همزمان تجربه کنند. در این مطلب به معرفی چند مقصد برای این نوع گردشگران مریض، ببخشید ماجراجو! می‏پردازیم.

جنگل «آئوکیگاهارا» مکانی دنج برای خودکشی! و یکی از ترسناک‏ترین نقاط جهان به شما می‏رود؛ جنگلی پوشیده از درخت و روح! این جنگل  در کوهستان فوجی کشور ژاپن واقع شده است. گفته می‏شود پیچیدن باد در میان شاخ و برگ درختان صدایی تولید می‏کند که بی‏شباهت به فراخوان مرگ نیست. بنابراین شاید بتوان آن را بهترین نقطه جهت گردشگریِ خودکشی دانست؛ چرا که تنها در سال 2002 تعداد 78 جسد از میان شاخ و برگ درختان پایین کشیده شده‌اند.

 

 

 

آمار بالای خودکشی در این منطقه سبب شده تا تابلوهای عجیبی در این منطقه نصب شود. از آن‌جا که  احتمالاً شما هم ژاپنی‏تان مثل ما خیلی تعریفی نیست، ترجمه این تابلوها را نیز می گذاریم: «لطفاً در تصمیم خود تجدید نظر کنید»، «قبل از اینکه تصمیم به خودکشی بگیرید، با پلیس مشورت کنید».

هتل استنلی در ایالت کلرادوی آمریکا؛ هتلی که در سال 1909 توسط فردی به نام استنلی در مساحت 64 هکتار با 140 اتاق احداث شد. ماجراهای زیادی از زبان کارمندان و مهمانان این هتل درباره ارواح سرگردانی که همیشه در هتل پرسه می‏زنند، نقل شده است. انواع و اقسام روح‏ها در سایزهای مختلف در این هتل اقامت دارند و ورودتان را خوش‏آمد می‏گویند! بیشترین ارواح دیده شده به نقل از شاهدین، شاملِ روح صاحب هتل که مشغول پیانو زدن است، ارواح تعدادی کودک که در حال دویدن از پله ها هستند، روح پیش خدمت زنی که بنده خدا همیشه در حال نظافت است! و... می‏باشد. هتل استنلی هر سال خصوصاً در ماه اکتبر پذیرای گردشگرانی است که جانشان را از سر راه آورده‏اند!

 

 

قصر ماشیکول فرانسه؛ از سال‌ 1404 محل زندگی «جیل دو رایس» شوالیه بریتون بود. رایس( جیل دو، نه کاندولیزاشون!) یکی از معروف‌ترین قاتلان سریالی کودکان خردسال در قرن پانزدهم است که تمام قربانیانش را در منزلش به کام مرگ می‌کشاند. رایس در  اکتبر 1440 به دار مجازات آویخته شد، اما از همان زمان، اقامتگاهش به یکی از مخوف‌ترین نقاط دنیا تبدیل شد؛ چرا که جناب شوالیه جنازه قربانیانش را در دیوارهای قصرش چال می‏کرد! و بعدها به علت فرسودگی ساختمان، بعضی از اجساد از دیوار آن بیرون زدند. بازدید از این نقطه نیز تنها به صورت گروهی امکان پذیر است، چون هیچ بعید نیست موقع بالا رفتن از پله‌ها دستتان را به جای شانه دوستتان به دیوار قصر بگیرید و یک دفعه زیر دستتان یک استخوان جمجمه، شبیه فنر بزند بیرون!

محوطه مری کینگ
محوطه زیرزمینی مری کینگ در شهر قدیمی ادینبورگ اسکاتلند؛ در سال 1645 به علت شیوع بیماری طاعون در این منطقه، مسئولان تصمیم گرفتند این زیرزمین را تخریب کنند تا افراد مبتلا از بین بروند. از آن جا که پزشکان زیادی برای مداوای طاعون زده ها به کمک آن‌ها شتافتند، نام این خیابان «بخشش» نام گرفت. اگرچه مسئولان موفق به تخریب این منطقه نشدند، ولی افراد مبتلای زیادی از بین رفتند.

گفته می‏شود از همن زمان افراد زیادی شاهد ارواح سرگردان بوده‌اند. معروف ترین روح دیده شده، روح دختر بچه ای است که گفته می‌شود به خاطر گم کردن عروسکش همواره با چهره‌ای گریان دیده شده است. به همین دلیل گردشگرانی که به صورت گروهی (تنهایی کسی را راه نمی‏دهند، اصرار نکنید!) به مری کینگ می‌روند، برای این دختر بچه عروسک می‌برند و هم اکنون یک اتاق پر از عروسک در این محوطه وجود دارد.

 

راهرویی تاریک را تصور کنید که در دو طرف آن جمجمه، استخوان‌‌ و اسکلت‌ها‌یی مرتب چیده شده است. این‌جا سرداب پاریس است با هوایی کاملا خشک که میزان پوسیدگی اجساد را ناچیز می‏کند و نوشته‌ها‌یی که تاریخ فرانسه و افول پادشاهان را بیان می‏کند. این سرداب با ۱۸۷ کیلومتر مساحت قسمت بزرگی از بخش زیرین پاریس را در برگرفته، اما بخش ناچیزی از آن برای بازدید عموم آزاد است. بنابراین اگر در حال قدم زدن در شانزالیزه یهویی پایتان سر خورد و افتادید داخل کانال فاضلاب و از آن‌جا به داخل سرداب سقوط کردید، جیغ نزنید. شما باید خیلی هم خوشحال باشید؛ زیرا هم بدون پرداخت ورودی وارد سرداب شده‏اید و هم جسدتان خیلی دیر فاسد می‏شود!

 

 

کرملین باشکوه، میدان سرخ مسکو، سن پترزبورگ دیدنی، زادگاه داستایوفسکی و چخوف، کلیسای سنت باسیل رنگارنگ تمام جذابیت‌هایی نیست که بزرگترین کشور جهان را دیدنی می کند. اگر علاقه‌مند به دیدن کشوری که بزرگی و سرمای طاقت فرسایش هیتلر را زمین گیر کرد، بلند پروازی‌هایش یوری گاگارین را به ماه فرستاد و روحیه سرد و مغرور مردمان بلند قامتش در رژه‌های میدان سرخ مسکو متبلور می‌شود، نیستید، سفر به روسیه به گروه خونی شما نمی‌خورد! این‌جا باید زیبایی‌ها و شگفتی‌ها را در ظاهر و باطن روس‌ها ببینید.

می‌توانید از تهران با ماهان به مسکو بروید و سپس از سن پترزبوگ برگردید یا بالعکس! ویزای توریستی روسیه هم روال ساده‌ای دارد؛ اعتبار آن دو هفته پس از صدور است و متقاضی می‌تواند به مدت چهارده روز در روسیه اقامت داشته باشد. برای درخواست روادید توریستی، باید از قبل بلیت داشته باشید، ولی حضور متقاضی الزامی نیست و مصاحبه ندارد. هزینه یک سفر 8 روزه با تور چیزی حدود 4 میلیون تومان می‌شود.

سن‌پترزبورگ از موقعیت تاریخی، توریستی و جغرافیایی ویژه‌ای برخوردار است و شمالی‌ترین شهر پرجمعیت جهان و پرجمعیت‌ترین شهر اروپا پس از لندن، پاریس و مسکو است که هر ساله حدود هشت میلیون نفر گردشگر و جهانگرد را به خود جذب می‌کند. این شهر روی 44 جزیره واقع شده که تمام آن‌ها توسط 300 پل به هم مرتبط هستند؛ به همین دلیل به شهر جزیره‌ها هم معروف است. رود نوا(neva)  به طول 74 کیلومتر و عمق بین 520 متر تا 1 کیلومتر از وسط این جزایر عبور می‌کند. در روز کشتی و قایق‌های تفریحی زیادی از روی آن عبور می‌کند و در شب پل‌های آن از وسط باز می‌شود تا کشتی‌های تجاری از بینشان بگذرند.

 به قول خود روس‌ها «پیتر» با نام تاریخی «لنین گراد» در عمر نسبتاً کوتاه ۳۰۰ ساله‌اش نقش مهمی در سرنوشت روسیه بازی کرده است. لنین گراد بخش مهمی از تاریخ جنگ جهانی دوم است؛ شهری که مردمان آن 900 روز در محاصره آلمان‌ها بودند و تسلیم نشدند. لنین گراد حالا یکی از زیباترین شهرهای روسیه یا حتی جهان است؛ شهری که تجسمِ رؤیای پتر کبیر است و بیشتر به موزه‌ای عظیم می‌ماند. کافی است مسیر رود نِوا را در شهر دنبال کنید تا رشته‌ای از کاخ‌ها و ساختمان‌های قرن هجدهمی و قرن نوزدهمی از پیش چشمتان بگذرد؛ ساختمان‌هایی که مجموعه‌ حیرت‌انگیزی از موزه‌ها و آثار هنری را در آن‌ها پیدا می‌کنید.

سن‌پترزبورگ زادگاه باله‌ روسی و خانه‌ بزرگان ادبی مثل پوشکین و داستایوسکی است. این شهر که زادگاه ولادیمیر پوتین هم هست، حالا دروازه‌ اصلی تجارت روسیه است و نقش کانون فرهنگ و هنر کشور را هم بازی می‌کند.

سن‌پترزبورگ تابستان‌هایی گرم، مرطوب و کوتاه و زمستان‌هایی سرد، مرطوب و طولانی دارد. متوسط حداقل دما در زمستان ۹ درجه زیر صفر است، اما این دلیل نمی‌شود که مثلاً دمای ۳۵ درجه زیر صفر چیز عجیبی باشد! در زمستان‌ سطح زمین و بخش‌هایی از رودِ نِوا یخ می‌زند. این‌جوری حساب کنید که ۱۲۳ روز برفی در سال دارد. بیشتر گردشگران تابستان را که دما در ماه‌های ژوییه‌ و اوت از ۲۰ درجه‌ سانتی‌گراد گرم‌تر می‌شود، برای سفر انتخاب می کنند، اما نباید از این نکته غافل شد که آب و هوای سن‌پترزبورگ مرطوب و آسمان ۱۶۵ روز در سال تمام ‌ابری است؛ بنابراین حتی در تابستان هم باید برای آب و هوایی مرطوب و حتی بارانی آماده باشید. تراکم بیش از حد گردشگران در این شهر و کمبود و گرانی هتل‌ها و استراحتگاه‌های مناسب یکی از مشکلات سفر تابستان است.

اگر اهل کم هزینه سفر کردن هستید و خیلی ظاهر سانتی مانتال هتل‌ها برایتان مهم نیست، می‌توانید «هاستل» را برای اقامت انتخاب کنید. هاستل‌ها هتل‌های تک ستاره (فرض کنید خانه!) شبیه خوابگاه‌های دانشجویی خودمان هستند و اغلب امکاناتی که نیاز دارید مثل آشپزخانه، حمام، دستشویی، حوله و ملافه تمیز، اتو، ظرف، صبحانه کامل و اینترنت رایگان هم در آن‌ها پیدا می شود.

شب‌های سفید سن پترزبورگ که هر ساله از اوایل خرداد آغاز می‌شود، یک پدیده طبیعی است و به علت طولانی بودن روزها در مناطق نزدیک به قطب شمال کره زمین به وجود می‌آید و در تمام مدت شب، هوا روشن یا گرگ و میش صبحگاهی است.

شب‌های سفید یکی از مهم ترین جاذبه‌های گردشگری این شهر به شمار می‌رود که گردشگران در فصل تابستان و برای دیدن همین پدیده نادر به این شهر سفر می‌کنند.

طولانی شدن بیش از حد روشنایی روز و وجود نداشتن تاریکی شب بر ساکنان بومی این شهر تأثیر منفی گذاشته است و سبب بروز پدیده کم خوابی می‌شود، اما شما نگران نباشید! از چند روز کم خوابی طوری‌تان نمی‌شود. از این شب ها می‌توان به عنوان بهترین زمان برای پیاده روی طولانی مدت و آشنایی با زیبایی‌های شهر استفاده کرد.

از رود نِوا و باغ‌های دریاسالاری در غرب تا رود فُنتانکا در شرق و جنوب مهم‌ترین دیدنی‌های سن‌پترزبورگ قرار گرفته است. یونسکو مرکز تاریخی سن‌پترزبورگ و ساختمان‌هایش را در فهرست میراث جهانی قرار داده است.

موزه‌ هرمیتاژ بعد از لوور پاریس و موزه  لندن بزرگ‌ترین گالری‌های هنری جهان است و بخش بزرگی از آن در ساختمان خیره‌کننده‌ کاخ زمستانی قرار گرفته است. مجموعه‌ عظیم آثار هنری این موزه بیش از ۳ میلیون قطعهی ارزشمند را در خود جای داده است که فقط بخشی از آن‌ها را می‌توانید ببینید. به همین دلیل اول سنگ کاغذ قیچی‌های لازم را بکنید تا تکلیف خودتان را بدانید که از چه جاهایی می خواهید دیدن کنید، چون کاخ زمستانی که فقط بخشی از موزه است، ۱۰۵۷ اتاق و ۱۱۷ راه‌پله دارد‌!

این‌جا قصر کاترین، همسر پتر کبیر بوده که علاقه بسیار زیادی به هنر داشته و  به خرید و کلکسیون آثار نقاشی و مجسمه های نفیس سرگرم بوده است. آثار پیکاسو، میکلانژ، رامبراند و خیلی از نقاشان و مجسمه سازان مشهور جهان را در این موزه می‌توانید ببنید.

قسمتی از کاخ اختصاص به غنایم و هدایایی از دیگر کشورها دارد که بخش عظیمی از آن‌ها مربوط به آثار باستانی و هنری ایران می‌شود.  همراه داشتن وسایل اضافی، پوشیدن لباس‌های بلند مثل پالتوهای زمستانی در موزه ممنوع است و باید در ورودی به امانات تحویل دهید. ضمناً توقف بی‌جا در موزه هم مانع کسب... که نیست، ولی ممنوع است!

برای دیدن هرمیتاژ حداقل 4 تا 5 ساعت زمان لازم است. بنابراین تنقلات همراه داشته باشید تا در حین دیدن شگفتی های هنری و تاریخی جهان، از حال نروید!

صف خرید بلیت موزه، مخصوصاً در ماه‌های پر توریستِ بین مه و سپتامبر، معمولاً بسیار طولانی است و ممکن است ناچار باشید یکی، دو ساعتی در صف بایستید؛ بنابراین خرید اینترنتی بلیت از وب‌سایت موزه دردسر کمتری دارد.

کلیسای جامع سن ایزاک را که گنبد طلایی‌اش در افق سن‌پترزبوگ خودنمایی می‌کند، چهارمین کلیسای بزرگ جهان است. فاصله گنبد آن تا زمین حدود ۱۰۱ متر است و تقریباً از همه جای شهر دیده می‌شود. دور تا دور آن ۴۸ ستون سنگی از جنس گرانیت قرار دارد که همه آن‌ها از سنگ‌هایی یک تکه ساخته شده‌اند. بر روی بعضی از سنگ‌ها هنوز جراحات ناشی از خمپاره‌های جنگ جهانی دیده می‌شود. فضای داخلیِ بسیار مجلل این کلیسا حالا موزه‌ای برای گردشگران است، اما هنوز هم در اعیاد بزرگ مذهبی، مراسم دعا و نیایش را در این کلیسا برگزار می‌کنند. معمار فرانسویِ کلیسا آن را در سال ۱۸۱۸ طراحی کرده، اما ساختمان آن در سال ۱۸۵۸ به پایان رسیده است. اگر بخواهید به محوطه‌ استوانه ‌‌مانندِ گرداگرد گنبد بروید و شهر را از آن بالا تماشا کنید، باید علاوه بر خرید بلیت جداگانه، صابون بالا رفتن از ۲۶۲ پله را هم به تنتان بزنید. البته، تماشای چشم‌انداز خیره‌کننده‌ شهر به این زحمت می‌ارزد.

کاخ میخایلُوسکی، که حالا به موزه‌ روسیه تبدیل شده، یکی از عالی‌ترین مجموعه‌های هنریِ روسیه را در خود جای داده است. موزه شامل سه کاخ دیگر شامل ‌کاخ مرمر، قلعه‌ میخایلوسکی یا قلعه‌ی مهندسان و کاخ استرُگانف‌ هم می‌شود که به نمایشگاه‌های دائمی و موقت اختصاص دارند. اگر می‌خواهید همه‌ این ساختمان‌ها را ببینید، می‌توانید یک بلیت ۲۴ ساعته‌ ۶۰۰ روبلی بخرید.

باغ تابستانی، دوست‌داشتنی‌ترین پارکِ سن‌پترزبورگ است. در سال ۱۷۱۴ ساختن این قصر شروع شدکه شامل ۲ قسمت بالایی و پایینی است. قسمت بالایی شامل قصر مسکونی است و قسمت پایینی، ساحل خلیج فنلاند را در بر می‌گیرد. شکل این قصر مدل کپی شده قصر ورسای فرانسه است که در آن دوران یکی از مجلل‌ترین قصرهای جهان به شمار می‌رفت. این قصر ۱۸۰ آب‌نما (فواره) دارد و به همین دلیل به قصر فواره‌ها هم مشهور است. تمام آب نماها بدون نیروی برق و تنها با ایجاد اختلاف فشار در لوله‌های آب کار می‌کنند.

«خیابان نِوسکی» معروف‌ترین خیابان روسیه و قلب حیات تجاری و تفریحی شهر است که عمر آن به اولین سال‌های تولدِ سن‌پترزبورگ برمی‌گردد. مناره‌ طلاییِ «ساختمان قدیمی دریاسالاری» یکی از نمادهای سن‌پترزبورگ است. این ساختمان با ستون‌های سفید و حجاری‌ها و مجسمه‌های متعددش، نمونه‌ای عالی از سبک معماری کلاسیک امپراتوری روسیه است. صومعه‌ الکساندر نِوسکی (مدفن بسیاری از چهره‌های هنری روسیه)، موزه‌ محاصره (یادآور محاصره‌ لنین‌گراد در جنگ جهانی دوم)، موزه‌ داستایوسکی، کاخ شِرمِتیِف (موزه موسیقی) و در آخر هم دژ پتر و پل که چهره‌های معروفی مثل داستایوسکی، گورکی، ترُتسکی و الکساندر، برادر بزرگ‌ترِ لنین در آن زندانی بوده‌اند. کلیسای جامع سن پتر و سن پل هم ‌که مناره‌ ۱۲۲ متری طلایی ‌رنگش را از همه‌ جای شهر می‌بینید‌، در همین دژ بزرگ قرار گرفته است.

 

در سن‌پترزبورگ، اصلاً نگران غذا نباشید. تنوع رستوران‌ها و قیمت و کیفیت‌ِ غذاهای این شهر در روسیه بی‌نظیر است. این‌جا می‌توانید رستوران‌هایی با حال و هوای ویژه پیدا کنید، هزینه‌ای معقول بپردازید و غذایی عالی نوش جان کنید. کافه فاسُل (غذای روسی)، رستوران تَندوری نایتز (غذای هندی)، سوکاواتی (اندونزیایی)، پارک جوزپه(ایتالیایی)، نیکُلای(روسی)، جین‌‌نو‌‌تاکی (ژاپنی) و ده ها رستوران دیگر انتظار گردشگران گرسنه را می کشند.

سربازهای یونیفرم‌پوشی که با نظمی خیره کننده در میدان سرخ رژه می‌روند، مردمان پالتوپوشی که همگی جاسوسان مخفی KGB هستند و هر روز ماشین‌هایشان را از زیر انبوهی برف بیرون می‌کشند؛ این‌ها تصورات ما از روسیه است؛ تصوراتی که با آنچه از نزدیک می بینید، متفاوت است.مسکو، پایتخت سیاسی، اقتصادی و فرهنگیِ روسیه، قلب تپنده‌ روس‌هاست. کرملینِ عظیم هنوز هم نشانه‌هایی از شکوه شاهزاده‌های بزرگ سده‌های میانه را دارد و کلیسای سنت باسیل هنوز شکستِ مهاجمان تاتار را به یاد می‌آورد. یادتان باشد که کرملین نه فقط نماد مسکو، بلکه نماد روسیه است. بنابراین، دیدنِ‌ کرملین را در برنامه‌ خودتان جا بدهید. درست بیرونِ دیوار شمال شرقی کرملین هم میدان سرخ را می‌بینید و در جنوب این میدان هم کلیسای جامع سنت باسیل را پیدا می‌کنید که حتماً تصویرش را روی کارت پستال‌ها و پوسترهای توریستیِ روسی دیده‌اید. این‌جا تجسم واقعی کارت پستال‌هایی است که تاکنون دیده‌اید؛ مردمانی مغرور، سفید، چشم رنگی و البته سرد؛ سرمایی که از همنشینی با قطب شمال در وجودشان رخنه کرده است.

مسکو  آب و هوای قاره‌ای مرطوب دارد؛ تابستان‌هایی گرم، گاهی داغ و نسبتاً مرطوب و زمستان‌هایی طولانی و سرد. البته گرمی که ما می‌گوییم، با تصور شما کمی متفاوت است، گرم یعنی خانه پرش 30 درجه سانتیگراد! زمستان‌ها دمای هوا تا ۱۰ درجه زیر صفر پایین می‌آید. حتی اگر قرار است تابستان به مسکو بروید، لباس و کفشِ مناسب آب و هوای بارانی را فراموش نکنید.

با توجه به این شرایط آب و هوایی، شاید بهترین زمان برای سفر به مسکو اواخر بهار، یعنی ماه‌های مه و ژوئن و اوایل پاییز، یعنی سپتامبر یا اکتبر، باشد؛ مخصوصاً که در این ماه‌ها فستیوال‌هایی هم در شهر برگزار می‌شود.

کرملین هسته مرکزی شهر مسکو است که به دستور تزار ایوان کالینا در سال ۱۳۴۰ میلادی ساخت آن آغاز شد. این کاخ در حقیقت یک قصر نیست، شهری است با قریب ۲۸ هکتار وسعت که از چهار قصر، چهار کلیسا و دیوار کرملین به همراه برج‌های کرملین تشکیل یافته ‌است. این کاخ به منظور اسکان رئیس جمهور روسیه هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. بعضی از شهرهای روسیه دارای کرملین هستند، ولی کرملین مسکو به علت وسعت و عظمت و شاهکارهای معماری و همچنین به دلیل اینکه مدت‌ها مرکز حکومت تزارها بوده و بعد از انقلاب اکتبر نیز محل فرمانروائی پیشوایان شوروی شد، شهرت جهانی یافت.

در کرملین امرای مسکو و تزارهای روسیه تا پتر کبیر دفن شده‌اند. بزرگترین ناقوس جهان موسوم به ناقوس تزار که در سال ۱۵۸۶ ساخته شده و دارای ۶ متر ارتفاع  و ۲۰۰ تن است نیز در کرملین قرارگرفته است.

این‌جا شاهدِ وحشت‌ افکنیِ ایوان مخوف (منظورمان از ایوان مخوف، تونل وحشت نیست! ایوان چهارم، یکی از تزارهای جنایتکار روسیه است که به او ایوان مخوف می‌گویند)، حمله‌ ناپلئون، دیکتاتوریِ پرولتاریای لنین، استبداد استالینی، اصلاحات گورباچف و اعلام موجودیتِ روسیه‌ جدید بوده است؛ بنابراین، هرجور شده کرملین را در برنامه‌ خودتان جا بدهید.
قبل از وارد شدن به کرملین باید کیف و وسایلتان را به امانات بسپارید. دیدن ساختمان‌ها و اسلحه‌خانه‌ کرملین تقریباً نصف روز زمان می‌برد و اگر بخواهید به صندوق الماس و دیگر نمایشگاه‌های ویژه هم سری بزنید، طبیعتاً این زمان طولانی‌تر می‌شود.

بیرونِ کرملین، میدان سرخ، یا به قول روس‌ها «کراسنایا پلوشچاد» را می‌بینید. سرخ در فرهنگ کهن مردم روسیه به معنی زیبا بوده است. میدان سرخ در ابتدا مرکزی برای تجارت بود و همیشه مراسم مهم مسکو را در آن برگزار می‌کردند. همین‌جا بود که ایوان مخوف در سال ۱۵۴۷ پیش چشم همه به گناهانش اعتراف کرد و بعدها بسیاری از دشمنانش را هم این‌جا اعدام کرد. حاکمان کمونیست شوروی هم رژه‌های نظامی عظیم ارتش را این‌جا برگزار می‌کردند.

عبور و مرور ماشین‌ها در میدان سرخ ممنوع است؛ البته به‌جز لیموزین‌هایی که گاه‌گاهی از دروازه‌ کرملین می‌گذرند. این محوطه‌ سنگ‌فرشِ ۴۰۰ در ۱۵۰ متر، کانون جغرافیاییِ تاریخ روسیه است و مخصوصاً دیدن آن در شب‌ تجربه‌ای بی نظیر و خاطره انگیز است.

در جنوب میدان سرخ کلیسای جامع سنت باسیل را پیدا می‌کنید که مهم‌ترین نماد روسیه است. هیچ عکسی از «کلیسای جامع پُکرُوسکی» نمی‌تواند زیبایی مدهوش‌کننده‌ رنگ‌ها و شکل‌های آن را نشان دهد. این نماد روسیه را بین سال‌های ۱۵۵۵ تا ۱۵۶۱ به شکرانه‌ پیروزی ایوان مخوف بر تاتارها ساختند. سنت باسیل در واقع از 9 کلیسا تشکیل شده است که از داخل به یکدیگر راه دارند. می‌گویند وقتی کار ساخت این کلیسای خیره‌کننده به پایان رسید، ایوان چشم‌های معمارش را کور کرد تا دیگر نتواند اثری به این زیبایی بسازد. در مقابل این کلیسا مجسمه یاد بود منیین و پوژارسکی قرار دارد.

مقبره‌ گرانیتِ لنین، رهبر سابق بلشویک‌ها، از آن جاهایی است که حتماً باید ببینید. جسد مومیایی شده لنین در لباس رسمی و کت و شلوار در محفظه‌ای شیشه‌ای و نورپردازی شده قرار گرفته است که 2 سرباز در داخل اطاق، بازدیدکنندگان را برای ورود از یک در و خروج از در دیگر راهنمایی می‌کنند و باید در این اطاق سکوت کامل رعایت شود. قبل از این که در صف ورود به مقبره بایستید، دوربین و وسایلتان را به دفتر اماناتِ موزه  تاریخ کشور بسپارید. بد نیست وقتی از جلوی جسد مومیایی‌شده‌ لنین گذشتید، از آرامگاه بیرون بیایید و محل دفن استالین، برژنف و دیگر رهبران حزب کمونیست را هم ببینید. به نظر شما جالب نیست که روس‌ها برای گذشته کمونیستی خود این‌قدر احترام قائل هستند؟!

موزه تاریخ روسیه و مسکو و موزه‌ هنرهای زیبای پوشکین را هم می‌توانید در برنامه مسکو قرار دهید. موزه پوشکین نقاشی‌های امپرسیونیستی و پست‌ امپرسیونیستی و آثاری از رامبراند دارد.کلیسای جامع مسیح منجی (بلندترین کلیسای ارتدکس جهان)، پارک گورکی (با فضای سبز، قایقرانی، دوچرخه سواری، پاتیناژ و...)، تئاتر بُلشوی (بهترین جا برای دیدن اپراها و باله‌های روسیه) و دیر و گورستانِ نُوُدِویچی از دیگر جاهایی است که مسکوی شما را خاطره انگیز تر می‌کند.

در دوره‌ کمونیستی، بیرون غذا خوردن در مسکو به معنای خوردنِ یک وعده غذای ارزان بود، اما این روزها وضع کاملاً فرق کرده است. مسکو حالا پر است از رستوران‌های مجلل با غذاهای عالی و فضای خیره‌کننده. حالا می‌شود طعم غذاهای واقعاً روسی را در رستوران‌های مسکو چشید و از غذا خوردن لذت برد. اگر هم از غذاهای سنگین روسی خسته شدید، می‌توانید سراغ رستوران‌های آسیایی، اروپایی و آمریکایی شهر بروید که بیشتر آن‌ها هم استانداردهای بین‌المللی را رعایت می‌کنند.

در حالی که هزینه‌ متوسط یک وعده غذا در رستوران‌های متوسط یا عالی بین ۳۰ تا ۲۰۰ دلار است، یک وعده غذای سرپایی در غذاخوری‌های استُلُوایا دور و بر ۳ دلار آب می‌خورد. شعبه‌های این غذاخوری را معمولاً نزدیک ایستگاه‌های مترو و دیدنی‌های مهم شهر پیدا می‌کنید.

اکثر روس‌ها با شنیدن نام شهر سوچی آه می کشند؛ آهی که یا به خاطر به یاد آوردن خاطرات خوش گردش و تفریح در سوچی است یا در حسرت سفر به آن‌جا.

سوچی« Sochi » تنها منطقه ویژه جهانگردی روسیه و شاید تنها گردشگاهی در جهان است که شما می‌توانید صبح در کوهستان‌های مرتفع قفقاز که بر شهر سایه افکنده، اسکی کنید و عصر بر ماسه‌های ساحل دریای سیاه دراز بکشید و از گرمای مطبوع آب لذت ببرید. سوچی در سواحل دریای سیاه واقع است؛ شهری به طول ۱۴۵ کیلومتر! تنها مکان در روسیه که در آن چای ، خرمالو، موز، انار و مرکبات می روید.متوسط دمای زمستان سوچی حدود ۱۰ درجه و در تابستان‌ها بالای ۳۰ درجه سانتی گراد است.

سوچی میزبان المپیک زمستانی 2014 هم هست. سالیانه بیش از پنج میلیون نفر به این بهشت گرمسیری روسیه می آیند تا تعطیلات خود را به خوشی سپری کنند.

برای ما که کشورمان از تنوع بی نظیر آب و هوایی برخوردار است، شاید عادی به نظر بیاید، ولی برای مردم کشوری همچون روسیه، آب و هوای گرمسیری سوچی لطف دیگری دارد. هتل‌های باشکوه ، پلاژها، گردشگاه‌ها، آب‌های معدنی شفابخش ، باغ‌های زیبا و پارک‌های ملی، همه دست به دست هم داده‌اند تا از سوچی گردشگاهی عظیم بسازند که در آن بتوان از سالمترین تا ناسالمترین(!) تفریحات را انجام داد.

برای خرید در سوچی بهتر است سری به خیابان ناواگینسکایا در سوچی مرکزی بزنید؛ خیابانی که از مهم‌ترین مناطق خرید شهر است و در مغازه‌هایش همه چیز به فروش می‌رسد.

سوچی در حوزه‌ آب و هوای نیمه‌گرمسیری قرار می‌گیرد. بر خلاف آب و هوای مدیترانه‌ای، رطوبت هوای سوچی بسیار زیاد است؛ بنابراین باید خودتان را برای آب و هوایی مرطوب آماده کنید. سوچی در زمستان بیشترین بارش را دارد و گاهی هم در این شهر برف می‌بارد، اما معمولاً در بخش ساحلیِ شهر زمین از برف سفید نمی‌شود. البته آب و هوای نواحی کوهستانیِ سوچی بزرگ خیلی سردتر است و زمستان‌ها (معمولاً در فوریه و مارس) می‌توانید حسابی اسکی کنید.

تابستان‌های سوچی برای شنا کردن حرف ندارند و معمولاً از اواسط مه تا آخر اکتبر طول می‌کشند. ژوییه و اوت شلوغ‌ترین ماه‌های شهر هستند و توریست‌ها از داخل و خارج روسیه به شهر می‌آیند. در سپتامبر و اکتبر، شهر گردشگران کمتری دارد که البته یکی از دلایلش هم باز شدنِ مدرسه‌هاست.  در این دو ماه، درست وقتی که آب دریای سیاه هنوز گرم است، هوا داغ نیست و خیابان‌ها پر از هیاهوی توریست‌ها نیستند و احتمالاً بهترین زمان برای سفر به سوچی است.

اقامتگاه تابستانی استالین، قلعه‌ گُدیک، موزه های هنر و تاریخ سوچی، پارک ریویِرا (معروف‌ترین و بزرگ‌ترین پارک عمومی سوچی)، آکواریومِ وُرد دیسکاوری (یکی از بزرگ‌ترین آکواریوم‌های اقیانوسیِ اروپا)، مرکز مراقبت از میمون‌ها، غارهای وُرُنتسُوکا (ز بزرگ‌ترین مجموعه‌های غاریِ قفقاز) و ۳۳ آبشار از دیدنی‌های سوچی است که می‌توانید در کنار استفاده از ساحل آرامش بخش، اسکی و سایر تفریحات از آن‌ها نیز دیدن کنید.

- در روسیههم مثل ایران خودمان، مسافرکش زیاد است؛ بنابراین کافی است کنار خیابان بایستید و دستتان را دراز کنید تا یک تاکسی یا مسافرکش شخصی جلوی پایتان بایستد. قبل از سوار شدن کرایه را طی کنید تا نقره داغ نشوید؛ البته تاکسی‌های رسمی را می‌توانید از لوگویِ شطرنجیِ روی بدنه و یا چراغ سبز کوچکشان تشخیص دهید.

- در روسیه کمتر تابلوی انگلیسی پیدا می کنید، روی روس ها هم حساب باز نکنید، اکثراً یک کلمه هم انگلیسی نمی‌فهمند!

- روس‌ها آدم هایی مغرور، سرد و به شدت مقرراتی هستند و کلاً به کشور و زبان خودشان خیلی افتخار می‌کنند.

امیدواریم با سفر به روسیه، کوله بار تجربه خود را سنگین تر کنید و خاطرات خوشی داشته باشید. 

بندر هامبورگ در روز هفتم ماه مه سال ۱۱۸۹ میلادی رسماً به ثبت رسید، اما پیش از آن نیز کشتی‌ها در آن پهلو می‌گرفتند.  عکس زیر بندر هامبورگ بین سال‌های ۱۸۹۰ تا ۱۹۰۰ میلادی را  نشان می‌دهد که بیانگر آن است که 130 سال پیش هم دوربین‌ها می‌توانستند عکس رنگی بیندازند! البته همکارانم از پشت صفحه اشاره می‌کنند ممکن است کار فتوشاپ باشد، الکی خالی نبند! که البته لازم به ذکر است  من نه تنها هیچ وقت الکی خالی نمی‌بندم، بلکه در قبال این خالی بندی‌ها دستمزد نیز می‌گیرم!

 

 

تصویر زیر یک عکس قدیمی دیگر از بندر هامبورگ است که نشانگر قدمت این بندر و خالی‌بندی ما در قسمت قبل است!

 

طبق اندازه گیری‌های انجام شده، بندر هامبورگ، بزرگترین بندر آلمان و دومین بندر بزرگ اروپاست. یکی از خصوصیات بارز این بندر آن است که مهدی مهدوی کیا آن را از نزدیک دیده است! این بندر ۱۰۰ کیلومتر با دهانه دریای شمال فاصله دارد و سالانه ۱۳۰ میلیون تن کالا در آن تخلیه و بارگیری می‌شودکه به نظر می‌رسد تقریباً خیلی باشد!

 

یکی از بارزترین ویژگی‌های بندر هامبورگ این است که  این بندر، خیلی بندر لوسی است! آن‌قدر که حتی هر سال برای آن جشن تولد هم می‌گیرند! اخیراً جشن هشتصد و بیست وچهارمین سال تولد این بندر با حضور یک ‌میلیون و پانصد هزار نفر و رژه بیش از 300 کشتی برگزار شد! جالب است بدانید در ابتدا انتظار می‌رفت با حضور این تعداد کشتی، آب بندر سر ریز کرده و به درون شهر بریزد که خوشبختانه این اتفاق نیفتاد!در تصویر زیر کشتی بادبانی "Gorch Fock"  را مشاهده می‌کنید که در رژه ۳۰۰ کشتی که در روز ۹ ماه مه وارد بندر شدند، نقش پیش‌قراول را برعهده داشت.

 

 

یکی از ویژگی‌های کشتی بادبانی "Gorch Fock"  این است که بسیار زیباست! این کشتی مشهورترین کشتی آلمان است که در سال ۱۹۵۸ به دریا انداخته شد. این کشتی متعلق به آموزشگاه نیروی دریایی آلمان است و به عنوان نماینده این کشور در نمایشگاه جهانی نیویورک در سال ۱۹۶۴ شرکت داشت. به هر حال زیبایی این دردسرها را نیز دارد!

 

جشن تولد بندر هامبورگ به یکی از جاذبه‌های توریستی تبدیل شده و از سراسر جهان افراد و کشتی‌های بسیاری برای شرکت در آن راهی هامبورگ می‌شوند. در این جشن تولد در کنار رژه سنتی کشتی‌ها در دریا، چندین کنسرت، نمایشگاه و بازدید از کشتی‌های مهمان نیز برگزار می‌شود. تولد بندر هامبورگ، هم در دریا و هم در ساحل جشن گرفته می‌شود. موسیقی به همراه فروش مواد غذایی و نوشیدنی و همچنین چرخ‌ و فلک و سایر امکانات بازی برای کودکان، فضای بندر را در روزهای جشن تغییر داده و حال و هوای آن را کاملا بندری و شاد می‌کند! 

 

در نوبت‌های قبلی، انواع و اقسام روش‌ها و راه و چاه‌های سفر به برخی از کشورهای دوست و همسایه را بررسی کردیم. بد نیست کمی دورتر برویم و اگر اجازه ورود دادند، به یکی از کشورهای اروپای مرکزی، سری بزنیم. کوله‌پشتی‌ها را بگذارید دم دست تا به کشور زیبای جمهوری چک وارد شویم که یکی از اعضای اتحادیه اروپا است. این چک، با آن چک‌هایی که به بانک می‌برند و نقدش می‌کنند، به کلی متفاوت است!

سفر به زیبایی‌های تاریخ

جواهری تاریخی در قلب اروپا که امروزه با نام مستقل جمهوری چک شناخته می‌شود؛ کشوری کوچک، اما زیبا و پر از جاذبه‌های توریستی با قلعه‌های خیره‌کننده بافت قرون وسطایی است که از آن دوران تاریخی تاکنون همچنان قرص و محکم پابرجا مانده‌اند. سفر به آن‌جا، یک سفر تاریخی و خاطره انگیز را برای هر گردشگری رقم می‌زند. جمهوری چک از سوی سازمان میراث فرهنگی جهانی به عنوان یک مکان توریستی تاریخی شناخته‌ شده و به همین علت، سالانه افراد بسیاری به آن‌جا قدم می‌گذارند.

تاریخچه چک

سکونت انسان در این سرزمین به سه قرن قبل از میلاد مسیح و مهاجرت اقوام سلت به این نواحی برمی‌گردد. بعدتر قوم و قبیله‌های آلمانی و اسلاوها و موراویایی‌ها (که من نمی‌دانم دقیقا چه نژادی هستند!) به این سرزمین وارد شدند. پیش‌تر کمونیسم در «چکسلواکی» رواج داشت، ولی با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، در چکسلواکی ساختار قدرت تغییر کرد. در انتخابات سال ١٩٩٢ چکسلواکی به دو کشور مجزای «چک» و «اسلواکی» تقسیم و «پراگ» به عنوان پایتخت جمهوری چک انتخاب شد. پیشرفت‌های اقتصادی و صنعتی چک آن‌قدر زیاد بود که این کشور در سال ٢٠٠٣ بالاترین استاندارد زندگی در میان کشورهای اروپای شرقی را داشت و در سال ١٩٩٩ به ناتو و در ٢٠٠٤ به اتحادیه‌ اروپا پیوست. مردم چک از تبار اسلاو و از مردمان هند و اروپایی هستند و این کشور کمترین مردم ‌مذهبی‌ را در جهان دارد.در سرشماری سال ۲۰۱۱ میلادی در مورد مذهب، ۴۵ درصد پاسخ ندادند و 34 درصد بی‌دین، 10 درصد  مسیحی (کاتولیک) و بقیه دارای دین‌های دیگر هستند.

راه‌ سفر به جمهوری چک:

همسایگان چک را کشورهای آلمان، لهستان، اسلواکی و اتریش تشکیل می‌دهند. از ایران تقریبا3400 کیلومتر فاصله دارد. چگونگی سفر و دسترسی به آن‌جا به نظر خود شما مربوط است، ولی توصیه اکید ما سفر با هواپیماست. البته راستش را بخواهید، پرواز به آن‌جا این‌قدرها هم که ما ساده نوشتیم، ساده نیست. تا آن‌جا که کارشناسان هوایی خبر داده‌اند، فعلا پرواز مستقیمی بین شهرهای ایران و پراگ وجود ندارد. برای سفر از یکی از شهرهای ایران به پراگ، باید یک توقف در یکی از شهرهای بین راهی مثل استانبول یا یک جای دیگر داشته باشید، که بسته به شرکت هواپیمایی که مورد استفاده قرار می‌گیرد، متفاوت است. اگر از هواپیمایی ترکیش استفاده کنید، توقفی در فرودگاه آتاتورک خواهید داشت و درصورت سفر با پرواز امارات، توقفتان در دبی خواهد بود. هزینة یک سفر هوایی رفت و برگشتی برای هر نفر از تهران به پراگ، دست کم 700-800 دلار آب  می‌خورد. ساعت رسمی‌شان یکی، دو ساعتی از ایران عقب‌تر است. خیلی خوب است که لا اقل در وقت، از اروپایی‌ها جلوتریم! اولین قدم برای سفر به جمهوری چک، این است که ابتدا باید هرچه پول و چک پول دارید، به بانک‌ها و صرافی‌ها برده و به «یورو» یا «کرون» تبدیل کنید.

 

واحد پول:

با وجودی که چک عضو اتحادیه اروپا است، واحد پول رسمی آن، «کرون» است. هر کرون از 100‌ «هالر» تشکیل شده و اسکناس‌های رایج 5 هزار، 2 هزار، هزار، 500، 200 و 100 کرونی هستند. سکه‌ها هم به شکل 50، 20، 10، 5 و 2‌ هالری وجود دارند.

 

جمعیت، زبان، پایتخت و شهرهای مهم:

جمعیت جمهوری چک ۱۰ میلیون نفر و زبان رسمی این کشور چکی است که از زبان‌های اسلاوی است. جمهوری چک به ۱۳ استان تقسیم شده‌ است. پایتخت این کشور، شهر زیبای «پراگ» و شهرهای مهم آن برنو، استراوا، لیبرتس و پلزن هستند. شهر پراگ 1.3 میلیون نفر جمعیت دارد.

ادبیات و هنر

از نویسندگان نامدار اهل این کشور، می‌توان به فرانتس کافکا،  میلان کوندرا، بهومیل هرابال، یاروسلاو هاشک و واسلاو هاول (که رئیس جمهور چک هم بوده!)اشاره کرد.

 

شرایط اقلیمی و بهترین وقت سفر

جمهوری چک با آب و هوای قاره‌ای‌، زمستان‌هایی سرد و تابستان‌هایی کم ‌و بیش گرم دارد. تفاوت دمای دو فصل گرم و سرد سال تقریباً 20 درجه‌ سانتی‌گراد است و تغییرات دما هم به ارتفاع محل بستگی دارد. ماه‌های می و سپتامبر، بهترین وقت سفر به چک هستند؛ وقتی که هوا ملایم و تعداد توریست‌ها کمتر است. در آوریل و اکتبر هوا سردتر است، اما تعداد توریست‌ها کمتر و قیمت هتل‌ها پایین‌تر است. از نوامبر تا مارس، مناطق کوهستانی چک طرفدار زیاد دارند. متخصصان گردشگری توصیه می‌کنند که از لباس‌های مناسب فصل سفر استفاده کنید و همیشه لباس نه‌چندان ضخیم، اما گرمی‌ همراهتان باشد. داشتن بارانی، کت و کفش‌های مناسب باران در فصول سرد ایده بسیار خوبی است. در تابستان‌ها هم بهتر است لباس‌های سبک و خنک همراهتان باشد.

 

سوغات چک

کریستال‌ها و کارهای شیشه چک عالی هستند. گلابدان‌ها، هنرهای چوبی و لباس‌های کار دست هم سوغاتی‌های خوبی برای عزیزان شما خواهند بود. مجسمه‌های چینی این کشور حرف ندارند و به ‌خصوص انواعی که روی آن‌ها با دست هنرمندان چک کنده‌کاری شده، نمونه‌هایی فوق‌العاده برای هدیه دادن به شمار می‌روند.

 

آشپزی، غذا و دسر

صبحانه‌ چک، معمولاً نان و مرباست که گاهی کنارش گوشت سرد، پنیر یا ماست هم می‌گذارند. شیرینی‌های مخصوص هم یک پای ثابت و محبوب صبحانه است. وعده‌ ناهار معمولاً سه بخش دارد و با سوپ Polevka شروع می‌شود. غذای اصلی بیشتر از گوشت گاو، مرغ و اردک تهیه می‌شود. ماهی فقط در ایام کریسمس آن هم تنها دو نوع کپور و قزل‌آلا سرو می‌شود. پیراشکی نان، پیراشکی سیب‌زمینی، کلم ترش و سالاد سیب‌زمینی معمولاً در کنار غذاهای گوشتی پیدا می‌شود. گاهی هم به جای آن ها، خوراک را با برنج یا پاستا سرو می‌کنند. مرحله‌ آخر، دسر است که هم می‌تواند شیرینی‌جات و قهوه باشد و هم یک سالاد سبک میوه.

 

10 کار خاطره‌انگیز در چک

هنگامی ‌که به چک سفر می‌کنید، بهتر است چند گزینه گردشگری را امتحان کنید؛ از جمله:

1. مسابقات موتورسواری: اواخر ماه آگوست، قهرمانان مسابقات موتورسواری در برنو جمع می‌شوند تا در یک رقابت هیجان‌انگیز بین‌المللی شرکت کنند. تماشای آن می‌تواند برای علاقه‌مندان به این ورزش جذاب باشد.

2. خانه رقصان: در طرح معماری آن یک زوج در حال رقص دیده می‌شوند که بر سر نبش دو خیابان قرار دارند. یک رستوران فرانسوی نیز با منظره رودخانه و شهر در طبقه آخر این ساختمان وجود دارد که به شکل کلاهی برای یکی از دو زوج درآمده است.

3. گردش در پراگ: این شهر رودخانه ولتاوا جاری است و در مرکز بوهم قرار دارد. می‌توان گفت که تنها شهر اروپایی است که با وجود گذشت قرن‌ها هنوز آثار و بناهای فراوان قرون وسطی در آن به چشم می‌خورد.

4. باغ ورتبا: این باغ که به سبک ایتالیایی ساخته شده و در مرکز شهر قرار دارد، قدمتش به آغاز قرن 18 می‌رسد و یکی از زیباترین باغ‌های پراگ محسوب می‌شود. بهترین زمان بازدید از باغ، فصل بهار و تابستان است. این باغ منحصر ‌به‌ فرد، با مجموعه‌ای از گل‌های زیبا و مجسمه‌های خدایان روم باستان تزیین شده است.

5. دنیای زیر آب: بزرگ‌ترین آکواریوم جهان در جمهوری چک، در محل دائمی ‌نمایشگاه واقع شده است که با تراموا، 15 دقیقه از مرکز شهر فاصله دارد. مخزن ماهی غول پیکر، حاوی  100 هزار لیتر آب دریاست که با حدود 5/4 تن مرجان تزیین شده است. این آکواریوم بزرگ شامل مجموعه‌ای از ماهی‌های زیبا و رنگارنگ است که از مرجان‌ها تغذیه می‌کنند.

6. باغ وحش مرکزی: دسترسی به این باغ وحش که چند کیلومتری دورتر از شهر پراگ قرار دارد، با وسایل نقلیه عمومی، نسبتاً آسان است. این باغ 69 هکتاری، حدوداً 5000 نوع حیوان را در خود جای داده است و نه ‌تنها به خاطر حیوانات آن، بلکه به خاطر مناظر زیبای آن ارزش دیدن دارد.

7. قصرهای تاریخی: قصر تاریخی هرادکانی کاخ پادشاهان سابق چک و موزه ملی پراگ، قصرهای قدیمی ‌پادشاهان سابق چک که در قرن سیزدهم بنا شده‌اند، در برونو که مرکز صنعتی چک به شمار می‌رود، از دیدنی‌های توریستی آن هستند.

8. میدان شهر قدیمی: قدیمی‌ترین و مهم‌ترین میدان در تاریخ چک که قدمت آن به قرن دوازدهم برمی‌گردد. این میدان 700 ساله در قدیم محلی برای داد و ستد بازرگانان از سراسر اروپا بوده است. اتفاقات تاریخی بسیاری در این میدان رخ داده است. مجسمه یادبود ژان‌هاس نیز در سال 1915 به مناسبت پانصدمین سالروز مرگ این اصلاح‌طلب در وسط این میدان ساخته شد.

9. باریک‌ترین خیابان جهان: این خیابان کمتر از نیم‌متر پهنا دارد و افراد چاق اجازه عبور از آن را ندارند و تنها میزبان عابرانی است که اندامی‌ متناسب دارند. این گذرگاه دارای پله‌های سنگی متعددی است و تنها برای برای عبور یک نفر ظرفیت دارد. در اسناد تاریخی آمده است که در گذشته تعداد زیادی از این خیابان‌ها در شهر پراگ وجود داشته، اما اکنون تنها یک نمونه از آن در منطقه مالااسترنا باقی مانده است.

10. اَستودان سدلک: یک نیایشگاه کوچک مسیحی واقع در زیر گورستان کلیسای کلیه مقدسین در سدلک از حومه‌های شهر کوتنا هورا در جمهوری چک است. استخوان‌های ۴۰۰۰۰ انسان تزیینات داخلی آن را تشکیل می‌دهند.

 

جشن ها و جشنواره ها

برنامه‌های فرهنگی و تفریحی چک، بسیار متنوع و جذاب‌اند. جشنواره‌های بین‌المللی در شهرها و بازارهای مکاره در روستاها معمول‌اند و طرفدار زیاد دارند. برخی از برنامه‌های محبوب چک، از این قرارند:

جشن آتش زدن جادوگران: روز سی‌ام آوریل، اهالی چک برای دفع شیاطین و جادوگران آتش‌های بزرگی برپا می‌کنند و جاروهای دسته‌چوبی را به عنوان نماد جادوگران می‌سوزانند.

جشنواره‌ بهار: بزرگ‌ترین و مفصل‌ترین جشنواره‌ی پراگ است که از دوازدهم ماه مه شروع می‌شود و تا سوم ژوئن ادامه دارد. کنسرت‌ها و اپراهای موسیقی از محبوب‌ترین برنامه‌های این فستیوال‌اند و بلیت آن‌ها را خیلی قبل‌تر باید خرید.

ویزای توریستی چک

چک یکی از کشورهای عضو قرارداد شنگن است و روادید توریستی چک، به صورت ویزای توریستی شنگن صادر می‌شود. ویزای توریستی شنگن حدود 60 یورو هزینه دارد و عموماً برای سه ماه صادر می‌شود و شخص متقاضی اجازه‌ کار یا اقامت بیش از مدت اعتبار ویزا را در هیچ‌کدام از کشورهای گروه شنگن ندارد. برای تقاضای روادید جمهوری چک (روادید شنگن) حضور متقاضی الزامی است و مصاحبه انجام می‌گیرد. دریافت فرم تقاضای روادید، از طریق وب سایت سفارت جمهوری چک در تهران و همین‌طور مراجعه‌‌ حضوری به سفارت امکان‌پذیر است. آدرس سفارت جمهوری چک در تهران: فرمانیه، بالاتر از دیباجی شمالی، شماره ١٩٩ است.

سفر خوبی داشته باشید.

 

 

 

شیرین سیّدی

سخن من نمکین است و برت می‌آرم                  می‌برم زیره به کرمان، به نمکسار نمک

در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر کرمان و در دامنه کوه‌های جوپارو پلواریکی از مناطق بسیار خوش آب و هوای استان کرمان، یعنی شهر باصفای ماهان قرار دارد. تاریخ و هنر و معنویت را  حتی می‏شود بر شاخ و برگ درختان باغ‌های کوچک و بزرگ ماهان یافت. در میان یکی از این باغ‌های مینوی، آرامگاه ملکوتی 600 ساله‏ای است که مدفن ابدی یکی از عرفا و شعرای نامی ایران زمین است؛ سید نورالدین نعمت‌ا... بن محمد بن کمال‌الدین یحیی کوه بنانی کرمانی، معروف به شاه نعمت ا... ولی. او صوفی روشن ضمیری است که بدعت‌هایش باعث طریقتی جدید در تصوف شد و پیروان سایر طریقت‌ها را نیز تحت تأثیر خود قرار داد. او شاعری صوفی مسلک بود که با حضور در میان مردم به قلب آن ها راه یافت؛ صوفیان را از کنج عزلت به در آورد و نماد حیات و سرزندگی ساخت؛ قرنی زیست و بر قرن‌ها اثر گذاشت.

او که نسبش به امام موسی کاظم(ع) می‏رسد، در روز دوشنبه چهاردهم ربیع الاول ۷۳۱ هجری قمری در شهر حلب(واقع در سوریه) متولد شد. هفت سال مرشد خود شیخ عبدا... یافعی را خدمت کرد در هرات با نوۀ پرسنده سؤالات گلشن راز ازدواج کرد و ثمرۀ این ازدواج برهان الدین خلیل‌ا... بود. با سفرهای ارضی و عرشی صاحب علم و حکمت شد و آغازگر سلسله‏ای عرفانی به نام خودش یعنی نعمت‌ اللهی.

شاه نعمت‌ا... ولی قریب صد سال زندگی کرد و سرانجام در روز پنجشنبه بیست و سوم ماه رجب ۸۳۲ و به قولی ۸۳۴ هجری در کرمان خرقه تهی کرد. شاعری با ذوق که حتی در 97 سالگی نیز شعر می‏سرود:

نود هفت سال عمر خوشی                   بنده را داد حیّ پاینده

مقبره شاه نعمت ا... ولی شاهکاری است از هنر معماری شش قرن اخیر با تلفیقی از فضای معماری مقبول و باغسازی بسیار فرح انگیز که صفایی عارفانه ایجاد کرده است. هسته اولیه این بنا گنبدی منفرد بود که در سال ۸۴۰ ه.ق. به دستور «احمدشاه دکنی» ساخته شد و به ‌تدریج گسترش یافت. این بنا ۳۲۰۰۰ متر مربع مساحت دارد و از چندین صحن تشکیل شده ‌است، شامل صحن‌های اتابکی، وکیل الملکی، حسینیه، میرداماد و بیگلر بیگی.

ورودی امروزی آن از سمت شرق است که به صحن اتابکی و از آنجا به صحن وکیل الملکی منتهی می‌گردد و به رواق‌های دوره قاجاریه، گنبدخانه و رواق شاه عباسی و صحن حسینیه (محل گردهمایی صوفیان و دراویش) دسترسی دارد. آخرین صحن این بنا بیگلر بیگی است که به خانه متولی‌باشی ختم می‌شود. مسیری که تحولات معماری چند صد ساله ایران را می‏توان در آن دید، از دوران تیموری تا صفوی و قاجار و صد البته میزان ارادت این شاهان را به شاه عرفان نعمت ا... ولی.

منصوره احمدی

از آن‏جا که یکی از آداب سفر سوغاتی بردن است و اگر به سفر بروید و دست خالی برگردید یک جورهایی بی ادبی است! پیشنهاد می‏کنیم قبل از سفر به کرمان و دور زدن در بازارهای آن حتماً این مطلب را بخوانید.

اساساً سوغات کرمان بر دو قسم است: خوردنی و غیر خوردنی!

 

سوغات غیرخوردنی:

شال‏بافی: یکی دیگر از صنایع‏دستی در آستانه انقراض کرمان، شال‏بافی است. شال کرمان در گذشته چنان ارزشمند بود که با شال کشمیر مقایسه می‏شد؛ اوّلاً پوشش شاهان و ثروتمندان به شمار می‏رفت و ثانیاً به عنوان کالای سرمایه‏داری نگهداری شده و موقع نیاز و تهی‏دستی آن را گرو می‏گذاشتند. اگرچه در دوره امیرکبیر از تولید آن حمایت زیادی شد تا جایی که به آن شال امیری می‏گفتند، ولی امروزه رونق خود را به شدّت از دست داده، شاید به این علّت که آخر شال هم شد گرو؟! تصور کنید برادرتان بازداشت شده و شما شال به دست می‏روید کلانتری، آخر همان افسر نگهبان قاه قاه به شما نمی‏خندد؟!

حنا: البته نه آن «حنا دختری در مزرعه»! بلکه از آن حنا‏هایی که پیش بعضی‌ها رنگی ندارد! حنا از جمله سوغاتی‌های کرمان است که معمولاً به عنوان دارو و رنگ مورد استفاده قرار می‏گیرد.

 

بافت انواع بادبزن‏های دستی، پوشش کوزه، حصیر از برگ‏های نخل، قلم‏زنی مس، معرّق‏کاری، کاشی‏کاری و ساخت انواع چاقو، انبر و قندشکن هم از دیگر هنرهای دستی کرمان است.

از دیگر سوغات غیر‏خوراکی کرمان شاید بتوان به هوشنگ مرادی کرمانی، میرزا رضا کرمانی، شاگرد سیّد جمال الدّین اسدآبادی و خواجوی کرمانی از شاعران بزرگ قرن هشتم اشاره کرد!

 سوغات خوردنی:

کلمپه: نوعی شیرینی مخصوص کرمان که وسط آن با مغز خرما و گردو پر شده و خمیر آن از آرد، روغن و برخی گیاهان معطر درست می‏شود. از ویژگی‏های این شیرینی کم ضرر بودن به علّت استفاده از شهد خرماست. نمونه‏های کپی‏رایتی آن در سایر شهرها نیز پخته می‏شود، ولی مزّه‏اش قابل مقایسه با نمونه‏های اورجینال آن نیست!

 

پسته: همان کالای سوپر دو لوکس که پوستش هم پز دادن دارد، چه رسد به سوغات آوردنش!رفسنجان با داشتن رتبه اوّل تولید پسته در کشور، آمار صادرات به بیش از 40 کشور جهان را در کارنامه خود دارد. علاوه بر رفسنجان، سیرجان، زرند و راور نیز صادرکننده هستند. انواع پسته استان کرمان شامل: اوحدی ، فندقی، کلّه قوجی یا احمد آقایی، سبز پسته، سفید پسته، شستی واحدی، بادامی، کدویی، کرمانی، رباطی، راوری، قرمز، ممتاز و.. است.

زیره:ازجمله مهم‏ترین، معطرترین و ضرب المثل‏‏دارترین(!) سوغات کرمان، زیره سیاه کوهی است. در شهرت زیره همین بس که جزو معدود گیاهان دارویی است که برای خود ضرب المثل دارد! زیره پلو و دم کرده این گیاه خواص دارویی زیادی دارد.  

 

قوّتو یا قاووت :پودری مقوّی که از ترکیب ۴۰گیاه مانند سیاه‌دانه، خرفه، قهوه، کنف، جو برشته، بذر کتان، موردانه و... تهیّه می‏شود و از جمله واجبات پذیرایی کرمانی‏ها به خصوص در مراسم تولّد نوزاد است! این خوراکی انرژی‏زا برای تقویت حافظه، قوای جسمانی، تقویت عمومی بدن و رفع ضعف و بی‏حالی بسیار مؤثّر است. «قوّتو» برای کرمانی جماعت یک چیزی تو مایه‏های «اسفناج» برای «ملوان زبل» و «عسل» برای «بامزی» است!

عشق زیارت، سودای تجارت یا خیال کشور گشایی هر کدام را که در سر داشتند، وقتی فرسنگ‌ها جاده کویری را در مقابل خود می‏دیدند، توقف می‏کردند. در کویر بیرون از دیوار خانه، پشت حصارِ ده، دیگر هیچ نیست؛ صحرای بی‌کرانه‌ عدم است؛ خوابگاه مرگ و جولانگاه هول. راه تنها به سوی آسمان باز است، اما طمع انسان یا کنجکاوی‏اش در طول تاریخ او را متوقف نکرده است.

مسافران جنوب ایران برای رسیدن به خراسان و مشهد، در کرمان با سد کویر مواجه می‏شدند، اما شوق زیارت آن‌ها را وا می‏داشت تا قدم در این وادی ناشناخته بگذارند.

شهر راور کرمان در خط مرزی کویر قرار دارد. اگر راور را شهر کاروانسراها، قلعه‌ها و برج‌ها بنامیم، چندان بی‏راه نرفته‏ایم؛ زیرا در هرگذرگاه این شهر یکی از این سه اثرجلب توجه می‌کند.

برج می‏ساختند تا بتوانند این گسترۀ عظیم را بهتر ببینند؛ گمشدگان راه یا راهزنان و سارقان نشسته در کمینگاه را رؤیت کنند. نمونه‏ای از این برج‌ها، «برج شفیع آباد» در قسمت شرقی شهرستان راور، جایی نزدیک کویر است؛ سازه‏ای قدیمی و زیبا، اما با ظاهری فرسوده و احتمالاً مربوط به دوران قاجار که هنوز بر قرار است. شن‌های کویر بخشی از آن را پوشانده‏اند، اما هنوز هم در میان بادهای کویر به دیدبانی مشغول است.

این برج نزدیک کاروانسرای 200 سالۀ ساخته شده از گل و خشت، «اسماعیل آباد» است، اما کاروانسراهای دیگری هم در راور هستند؛ از جملۀ معروفترین‌ها می‏توان به: آب بید، حوض پنج، چاه کوران، شریف‌آباد، دربند و چهل پایه اشاره کرد؛ هرکدام با قصه‏ای در دل خود در طول سال‌ها پذیرای دل‌های عاشقِ فراوانی شده‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏اند.

درختان بید برای «آب بید»، آب انبار بر سر «حوض پنج»، دربند کِشان راهزنان در «دربند»، پایه‏های امن کوه برای «چهل پایه» یا حتی «چاه کورانِ» یاد آور جنایت نادر، بهانۀ ساخت بنا شدند تا در مسیر زمان برای سازندگان دعای خیر بیاورند.

این کاروانسراها نه فقط مأمن راهیان بوده‏اند، بلکه نماد هنر ایرانی هم شده‏اند. مانند کاروانسرای حوض پنج که در 30 کیلومتری جاده قدیم راور – کرمان که بنایی از نوع کاروانسراهای چهار ایوانی سرپوشیده است، با آب انباری کهن در کنارش که بر ارزش آن افزوده است. در قسمت شرقی این مجموعه راه‌پله‌ای وجود داردکه در هر طرف آن سه ایوانچه با طاق جناغی جلب توجه می‌کند. این سازۀ دلنشین با دوسکوی آجری در دو طرف ایوانچه‌ها برای استراحت کاروانیان و هشتی‏ای در حد فاصل ورودی و حیاط کامل می‏شود.

این کاروانسراها شاید امروزه با وجود چهار پایان فلزی دیگر کاربردی نداشته باشند، اما از ارزششان کم نمی‏شود. آن‌ها هنوز هم نماد عشق  و ایثار هستند؛ ایثار کسانی که با وجود جنایات جهانگشای بزرگ، نادر شاه افشار، وقتی  به مشهد می‏آیند برای رفتن به مزارش بلیط می‏خرند؛ گویی گذر از کویر، گذر از کینه‏های درون است و مردم کویر دلی صاف، چون کویر دارند.

2 و 8 و 10 و  و 12 و 13 و 14: ارگ راین؛ یکی از بزرگ‌ترین بناهای خشتی جهان است.این بنای تاریخی بزرگ با مساحتی بیش از بیست و دو هزار متر مربّع، دومین بنای خشتی بزرگ جهان بعد از ارگ بماستکه هرساله میزبان هزاران گردشگر داخلی و خارجی است. ارگ راین در جنوب غربی شهر کنونی رایندر استان کرمان قرار دارد. این بنای خشتی تا حدودی به ارگ تاریخی بم شبیه ‌است و بر بالای تپّه‌ای قرار دارد.

4 و 16: طبیعت سیرچ شهداد؛ سیرچ یکى از چهار آبادى بزرگ بخش شهداد است که در ناحیه خوش آب و هواى کوهستانى بر سر راه شهداد - کرمان قرار گرفته است. فاصله آن تا شهر کرمان ۸۰ کیلومتر و تا مرکز بخش شهداد ۲۵ کیلومتر است. سیرچ از قدیم محلّ ییلاق بخش گرمسیرى و کویرى شهداد و آبادى‌هاى تابعه آن بوده و بهارستان نام داشت. ییلاق مذکور در ارتفاع ۱۵۵۰ مترى در درّه رودى به همین نام قرار دارد و جمعیّت آن در تابستان به علّت موقعیّت تفرّجگاهى به بیش از ده هزار نفر مى‌رسد. سیرچ چشم‌اندازى زیبا و پوشیده از توده‌هاى انبوه درختان دارد.

 

 

 

باغ شاهزاده یا باغ شازده یکی از زیباترین باغ‌های تاریخی ایران محسوب می‌شود و در حدود ۴ کیلومتری شهر ماهانو حوالی شهر کرمانو در دامنه کوه‌های تیگرانواقع شده و مربوط به اواخر دوره قاجاریّهاست. باغ شازده مساحتی قریب به ۵/۵ هکتار دارد وکوشکیا همان عمارت‌های آن بسیار زیباست و به صورت دو آشکوبه ساخته شده ‌است. سر در باغ از معماری خیلی زیبایی برخوردار است که آن را از سایر باغ‌های ایرانیمتمایز و ممتاز می‌سازد.

باغ سنگی  سیرجان یکی از جاذبه‌های استان کرمان و شهر سیرجاناست؛ این محوّطه که قبلاً باغی بوده، در دهستان بلورد روستای میاندوآب و ۴۰ کیلومتری جنوب شرقی سیرجان قرار دارد و متعلّق به درویش خان اسفندیار پور بوده ‌است؛ این باغ به شکل شش ضلعی نامنظّم است.

قلعه اردشیر بر فراز تپّه جنوب‌شرقی شهر کرمان قرار دارد و از دوران پیش از ورود اسلام به ایران به یادگار مانده‌است. وضع طبیعی قلعه باعث شده‌ است تا آن را «قلعه کوه» بنامند. دیواره‌های قلعه از خشت خام ضخیم ساخته شده‌ است. این قلعه را «اردشیر ساسانی» بنا نهاده ‌است.

گنبد جبلیّه؛ در منتهی الیه شرقی کرماندر نزدیکی دو قبرستان صاحب الّزمان و سیّد حسین کرمان، گنبد بزرگ و عجیبی از سنگ و گچ بنا گردیده که دست تطاول روزگار در تخریب آن کوتاه آمده‌ است. این گنبد هشت ضلعی که به گنبد گبری نیز شهرت دارد، تماماً از سنگ است و عرض پیِ آن نیز در پایه به ۳ متر می‌رسد. در هشت طرف آن هشت در به عرض ۲ متر قرار گرفته که اخیراً برای مستحکم ساختن بنا و جلوگیری از تخریب آن درگاه‌ها را با سنگ مسدود کرده‌اند و فقط یکی را باز گذاشته‌اند. قسمت بالای گنبد از آجر ساخته شده ‌است و در داخل گنبد ظاهراً گچ بری‌ها و تزیین کاری‌هایی وجود داشته که قسمت بالا ریخته و قسمت پایین تخریب شده است.

حَمّام گَنْجْعَلی‌خان یکی از بناهای مجموعه گنجعلی‌خاندر شهر کرماناست که در سال ۱۰۲۰ ه ق(۱۶۱۱ میلادی) ساخته شده‌ است. گنجعلی بیک ملّقب به گنجعلی‌خان از حاکمان کرمان در زمان شاه عبّاسبود که کارهای عمرانی مهمّی در کرمان انجام داد. او برای اینکه در وسط شهر تفرّجگاه‌های عمومی وجود داشته باشد، ابتدا یک میدان بزرگ ایجاد کرد. این میدان که بیش از صد متر طول و پنجاه متر عرض دارد، از چهار طرف با بناهای اختصاصی شامل مدرسه، مسجد، بازارو حمّام، چهارسوق، آب‌انبار و ضرّابخانهمحصور شده و یک مجموعه عالی از آثار عمرانی عصر صفوی و  معمارآن استاد سلطان محمّد معمار یزدی است.

کَلوت‌های شهداد؛ در نواحی بیابانی، به برجستگی‌های بین شیارهای U شکل کَلوت می‌گویند. رأس این برجستگی‌ها مسطّح، طرف رو به باد آن‌ها پرشیب و طرف دیگر آن‌ها کم‌شیب است. یاردانگ‌ها اغلب در رسوبات نرم دریاچه‌ای گذشته به وجود می‌آیند و در برخی بیابان‌های دنیا از جمله بیابان غربی مصرو بیابان لوتدر ایرانوجود دارند. عموماً بزرگ‌ترین کلوت‌های ایران و در واقع معروف‌ترین آن‌ها در دشت شهداد واقع در منطقه لوت هستند. کلوت‌های شهداد کرمان از زیباترین مناظر طبیعی دنیا هستند که همه ساله گردشگران خارجی فراوانی را به سوی خود می‌کشانند. این منطقه که به شهر خیالی لوت هم شهرت دارد، از سوی مجله نشنال ژئوگرافیک به عنوان چهارمین جاذبه طبیعی دنیا انتخاب شده است.

مسجد جامع ملک یا مسجد امام مربوط به دوره سلجوقیاناست و در کرمان، خیابان امام خمینی واقع شده است.

گنبد مشتاقیّه که به سه گنبدنیز شهرت دارد، از آثار دوران قاجاردر شهر کرماناست که در گذشته در جوار قبرستان کهنه و خارج از حصار شهر قرار داشته است. این محوّطه ابتدا مزار میرزا حسین‌خان ،جدّ اعلای سادات معروف به میرحسینی کرمانی بوده است. مشتاق در سال ‪ ۱۲۰۶هجری قمری به جرم آن‌که قرآن را با نوای سه‌تار می‌خواند، سنگسار شد و نعش او را در کنار مقبره میرزا حسین خان دفن کردند که اینک این مزار معروف به مشتاقیّه است. سه گنبد در سال ۱۲۶۰ قمری بر روی قبور مشتاق علی‌شاه، شیخ اسماعیلو کوثر علی‌شاهبنا گردید. آثار تزیینی مجموعه مشتاقیّه که در قرن اخیر ساخته شده، شامل کاشی‌کاری، نقّاشی، گچ‌بری، کاربندیو مقرنساست.

 

 حسن احمدی فرد

عکس: محمد هادی جلال پور

صدای چکش روی ورقه‌های مسی، عطر ادویه‌های جنوب و زعفران شرق، همهمه گنگ مشتری‌ها زیر طاقی‌های آجر چینی، بازی نور روی سنگفرش‌های معبر، عطر خاک آب پاشی شده و سکوهای جلوی حجره‌ها؛ همه تاریخ کرمان همین جاست؛ از حمام گنجعلی خان گرفته تا مسجد جامع؛ از بازار مسگرها تا سرای کفاش‌ها. بازار بزرگ کرمان، موزه میراث فرهنگی این شهر است. دالان سرپوشیده دور و درازی که از میدان تاریخی ارگ آغاز می‌شود و جایی در حاشیه مسجد جامع شهر در میدان مشتاقیه به پایان می‌رسد.

 

دالان بازار بزرگ کرمان یک کیلومتر طول دارد و بزرگترین راسته بازار در میان همه بازارهای تاریخی ایران است. این بازار که هر بخش آن یادگار حاکمی بوده در روزگاران گذشته، حالا مجموعه بزرگی را تشکیل می‌دهد که فقط کرمانی‌ها همه ابعادش را می‌دانند و همه گذرگاه‌هایش را می‌شناسند.

بازار مظفری، بازار وکیل، بازار اختیاری، بازار گنجعلی خان، بازار کوچه کلاه دوزها، بازار نقاره خانه، بازار عزیز، بازار کفاش‌ها، بازار قیصریه، بازار کلاه دوز، بازار مسگری، بازار ریگ آباد، بازار لحافدوز، بازار مسجد ملک، بازار چهار سوق، بازار قدمگاه، بازار شتر و بازار شاه بخش‌هایی از بازار بزرگ کرمان است. در این بازار تاریخی هنوز هم می‌شود از مشاغلی سراغ گرفت که دیگر نشانی از آن‌ها در بازارهای مدرن نیست. در بخش‌هایی از بازار بزرگ کرمان هنوز حجره‌های لحاف دوزی، آهنگری و کلاه مالی وجود دارد.

چندین و چند بازار دیگر از بازار بزرگ کرمان منشعب شده‌اند و هر کدام چارسوقی را درست کرده‌اند که اوج معماری سنتی در بازارهای ایرانی است. چارسوق بزرگ بازار کرمان اما نزدیک میدان میدان ارگ و محل تلاقی یک محور دور و دراز دیگر با بازار بزرگ کرمان است که بخش‌های دیگری از این مجموعه تاریخی را عمود بر محور مشتاقیه- ارگ تشکیل می‌دهد.

 

چارسوق بزرگ درست در حاشیه مجموعه تاریحی حمام گنجعلی خان قرار دارد و به همین خاطر به «چارسوق گنجعلی خان» معروف است؛ این گنجعلی خان در روزگار صفویه، 30 سال بر کرمان حکمروایی داشت و البته منشأ آثار فراوان تاریخی در این شهر هم بود. کرمان آن روزگار، بخش بزرگی از ایران را شامل می‌شد که از یک طرف به فارس می‌رسید و سمت دیگر تا قندهار ادامه داشت و همه سیستان و بلوچستان و قائنات در محدوده کرمان قرار می‌گرفت. گنجعلی خان در حرم مطهر امام رضا(ع) دفن شده است.

چارسوق بزرگ بازار به اذعان همه، مهمترین بخش بازار کرمان است که اوج معماری بازار کرمان را نیز در خود دارد. چارسوق شامل یک گنبد مرکزی و هشتی‌ها و طاقی‌های فراوانی است که چهار معبر آن را تشکیل می‌دهند. میدان گنجعلی خان، حمام گنجعلی خان و بازار مسگرها در حاشیه همین چارسوق قرار دارد. روی گچ‌های طاقی های چارسوق نقاشی‌هایی وجود دارد که گوشه‌ای از آداب و رسوم و شخصیت‌های داستان‌هایی را روایت می‌کند. عمر چارسوق بازار به 400 سال می‌رسد.

 

 

حسین رسول زاده

تصویرگر: مهیار چاره جوی

 

مست خوابم که ننه میزنه به پهلوم: 

- پا شو دیگه نونوایی بست.

چشمامو به زور وا میکنم. پشت پنجره، هوا هنوز تاریکه. یعنی ساعت چنده. کلامو سرم میکنم. پول رو بر میدارم و میزنم بیرون. 

ننه داد می زنه:  ژاکت بپوش. ذات الریه میکنی. 

در حیاط رو میبندم و میدوم توی کوچه. آسمون تیرهست. انگار بخواد شب بشه، هوا تاریکه. سوز سردی مییاد. کلاه رو پایینتر میکشم و میدوم سمت نونوایی.

نونوایی غلغله ست. کاش ژاکتم رو پوشیده بودم. تا برسم جلو، حسابی یخ میکنم. پاهام گز گز میکنه. چشمم میافته به انگشتای پام که از دمپایی بیرون زده. انگشتام سرخ شدن. صف که جلو میره، هرم گرمای نونوایی میخوره به صورتم. از سرم میگذره که: خوش به حال نونواها که همه صبحای سرد زمستون رو کنار تنور میگذرونن و جاشون گرمه. باز یادم مییاد ظهرای تابستون تو ظل داغ آفتاب، باز نونواها کنار تنورن و شر شر عرق میریزن. 

هوا هنوز تاریکه. جلوی صف که میرسم، از هرم نونوایی حسابی گرم می شم، اما پاهام هنوز کرخته. پایین پا باد سرد مییاد. نونوا، نونا رو میندازه رو دستم. میدوم سمت خونه. یه چیکه آب میافته رو دستم. سرمو بالا میگیرم، انگار دم اذون مغرب باشه، هوا حسابی تاریک شده. سردمه. پاهام گز گز میکنه. میدوم. بارون میگیره. اول دونه دونه است و بعد تند میشه. دستام و انگشتای پام خیس میشن. تا در حیاط برسم، نونِ رویی حسابی خیس میشه. 

در که میزنم، ننه می دوه و درو وا میکنه. میدوم سمت اتاق. 

آق داداش سر سفره صبحانه نشسته. خونه گرمِ گرمه. اتاق بوی نفت و سماور میده. میچپم کنار بخاری. از توی بخاری صدای ترق و تورق مییاد. نفتا از منبع پشت بخاری میچکن توی یه بشقاب کوچولو و از توی یه لوله، قل میخورن توی بخاری. توی بخاری، نفتا از وسط دیواره بخاری قطره قطره میافتن کف بخاری و معلوم نمیشه کجا میرن. توی بخاری سرخه. شعلهها برای خودشون پیچ و تاب میخورن و بالا و پایین میرن. 

چشمام سنگین می شه و نمیدونم کی خوابم میبره. آق داداش میزنه به پهلوم:

- مگه مدرسه نداری؟

ننه چای شیرین درست میکنه و میده دستم. چای داغ رو هورت میکشم و فرو میدم. تا ته حلقم داغ میشه. پاهام هنوز کرخته. انگشتام مثل انگشتای پیرمردا چروک شده. مدرسهم داره دیر میشه. کش رو میندازم توی کتابم و بیرون میزنم.

ننه داد میزنه: کفشات پشت بخاریه. گذاشتم گرم بشه.

می دوم و کفشامو از پشت بخاری بر میدارم. کفشام بوی پلاستیک داغ شده میده. پامو که میذارم توی کفشم، گرما میدوه توی انگشتای کرخت شدهم. کیف میکنم. از دلم میگذره که هیچی توی دنیا، بهتر از یه کفش گرم نیست. 

 

 

عکس و متن: کمال خجندی

«شمخال» اسم درّه‌ای است در دل کوه‌های «هزارمسجد»؛ این درّه از 18 کیلومتری روستای «شمخال» در منطقه «دربادام»، نزدیک شهر باجگیران شروع می‌شود و تا آبادی‌های منطقه «درونگر» در نزدیکی درگز ادامه می‌یابد. در سرتاسر این درّه میتوان مناظر فراوانی از دیدنی‌های کوهستان هزارمسجد را به نظاره نشست.

*

برای سفر به شمخال ابتدا باید به شهر قوچان بروید و از قوچان به سمت درگز برانید. در میانه راه به یک دوراهی می‌رسید به نام «دوراهی امام قلی» که درآن، مسیر شهرهای باجگیران و درگز، از هم جدا می‌شود. برای سفر به شمخال باید به سمت باجگیران برانید. 5 کیلومتر مانده به باجگیران، یک تابلوی کوچک در سمت چپ جادّه، مسیر فرعی روستای شمخال را نشان می‌دهد.

جادّه تا خود روستای شمخال آسفالت است. در روستای شمخال پارکینگ‌هایی وجود دارد که می‌توانید اتومبیلتان را در آن جا بگذارید و با خیال راحت به دل طبیعت بزنید.

اگر دوست دارید سرتاسر درّه را پیاده طی کنید و از آن طرف درّه خارج بشوید، یک راه دیگر هم دارید. برای این کار بهتر است، اتومبیلتان را در یکی از پارکینگ‌های شهر قوچان بگذارید و از یکی از سواری‌ها بخواهید تا شما را به روستای شمخال برسانند و چند ساعت بعد یا مثلاً عصر روز بعد در خروجی درّه، در جادّه قوچان به درگز منتظرتان باشد. به این ترتیب شما می‌توانید بدون اینکه نیاز داشته باشید، برای رسیدن به اتومبیلتان، مسیری را برگردید، سرتاسر درّه شمخال را بپیمایید.

*

از روستا تا ورودی درّه شمخال 10 دقیقه راه است. درّه شمخال کم عرض است و از دو طرف، دیواره‌های سر به فلک کشیده‌ای آن را احاطه کرد‌ه‌اند. 

2 کیلومتر بالاتر از ورودی درّه، یکی از زیباترین دیواره‌های کوهستان هزار مسجد پیش روی شما قرار می گیرد. این دیواره با ارتفاع بیش از صد متر، به شکل کامل منظّم و هندسی، یک نیم دایره طبیعی را می‌سازد که شکوهی رعب آور دارد.

در مقابل این دیواره، یکی از اهالی اقدام به ساخت چند اقامتگاه کرده که اگر چه دست اندازی آشکار به عرصه های طبیعی است، امّا به هر حال می‌توان از این اقامتگاه‌ها برای شب گذرانی استفاده کرد.

نخستین چشمه‌های درّه شمخال یک و نیم کیلومتر بالاتر از این دیواره قرار دارند و از این‌جای درّه به بعد، یک رودخانه که در ادامه به رودخانه‌ای پرآب و خروشان تبدیل می‌شود، همراه شما خواهد بود. 

یک سوم مسافت درّه را که بپیماییم، به جایی به اسم «حمّام درّه» می رسید که یک فرورفتگی عظیم در دل کوه است وچشمه‌های فراوان آب از جای جای آن می جوشد و حمّام درّه را به بهشتی زمینی تبدیل کرده است. 

حمّام درّه محلّ اتراق بسیاری از گروه‌های طبیعت‌گردی است که می‌خواهند ساعت‌هایی را در درّه شمخال بگذرانند.

از حمّام درّه به بالا، مناطق بکرتر درّه شمخال آغاز می‌شود. کمی بالاتر از حمّام درّه، برای پایین رفتن از یک صخره، نردبانی آهنی تعبیه شده که گاه سیل یا عوامل دیگر آن را از جا می‌کنند و کار را برای گروه‌های طبیعت گردی سخت می‌کنند. 

«کبوتر خانه» یک فضای غار مانند است که در دل یکی از دیوارهای شمخال ساخته شده و البتّه بر عکس حمّام درّه، خشک است. تقریباً 2 کیلومتر بالاتر از نردبان آهنی، به کبوتر خانه می رسید. بوته‌های فراوان تمشک و گردوی کوهی، نشانه رسیدن به کبوتر خانه است. 

بالاتر از کبوترخانه، درّه کمی بازتر می‌شود و در نهایت به جایی می‌رسد که محلّ تلاقی دو درّه و دو رودخانه با هم است. این محل «دوآبی» نام دارد و بسیاری از گروه‌های طبیعت گرد که می‌خواهند شب را در درّه شمخال بگذرانند، «دوآبی» را به عنوان محلّ اقامت انتخاب می‌کنند. به دوآبی که برسید، دوسوم طول درّه را پیموده‌اید.

از دوآبی به بعد تا خروجی درّه، رودخانه شمخال در اثر پیوستن آب درّه  تبدیل به رودخانه پرآبی می‌شود که رودخانه «درونگر» نام دارد و در خروجی درّه، شالیزارهای هزارمسجد را سیر آب می‌کند تا برنج خوش نام کلات از آن به عمل بیاید. 

از دوآبی تا خروجی درّه، رودخانه پیچ و تاب‌های فراوانی دارد و دیواره های درّه، زیبایی‌های فراوانی را پیش روی شما قرار می‌دهند.

*

اگر می‌خواهید به شمخال سفر کنید مراقب باشید که تحلیل دقیقی از سرعت پیاده روی خود داشته باشید. این تحلیل به شما کمک می‌کند تا طبق برنامه، به محل‌های مورد نظرتان برای اقامت برسید.

در درّه‌ها، شب، زودتر فرا می‌رسد و شب‌های درّه شمخال، شب‌های تاریکی است. اگر احتمال می‌دهید که بخشی از پیاده روی‌تان در ساعت‌های تاریکی خواهد بود، حتماً از وسایل روشنایی مناسب استفاده کنید.

پاکی و پاکیزگی طبیعت را پاس بدارید و بی هیچ استثنایی، همه زباله‌های تولید شده‌تان را با خود به بیرون از درّه بیاورید. در این صورت این فرصت را به دیگران هم داده‌اید تا شانس تماشای منظره‌هایی عاری از زباله را داشته باشند. 

 

 

 

در مدتی که فصل های مختلف داستان «سزاوارترین مرد» در نشریه قصرنامه چاپ می‌شد، کتاب «سزاوارترین مرد» هم انتشار یافت و با استقبال خوب خوانندگان، در مدت زمان کوتاهی همه نسخه‌های چاپ اول آن به دست متقاضیان رسید. با تمام شدن نسخه‌های کتاب، عوامل اجرایی، به فکر چاپ دوم آن افتادند. چاپ دوم، مجال فراخ‌تری است که می‌شود در آن، نیم‌نگاهی نیز به نقد و بازنگری چاپ نخست داشت. دراین میان، نقد و نظر خوانندگان این کتاب، راهگشای دست اندرکاران شد. مهمترین نقدی که خوانندگان این کتاب به روال داستان داشتند، عبور نویسنده از کنار فرازهای مهمی از زندگی مرحوم حاج محمود سزاوار بندی بود. خوانندگان معتقدند داستان زندگی این مرد بزرگ، می‌توانست با شرح و بسط بیشتری روایت شود و این مهم به خاطر سرعت کار در انتشار چاپ اول کتاب، مورد غفلت قرار گرفته بود. همین نقد، محور اصلی بازنویسی داستان سزاوارترین مرد و آماده‌سازی دوباره چاپ‌های بعدی قرار گرفت. این داستان که هم اکنون مراحل فنی را برای چاپ دوم پشت سر می‌گذارد، پس از برگزاری جلسات متعدد و مجدد با خانواده مرحوم حاج محمود سزاوار بندی و با نظارت دقیق‌تر دکتر علیرضا سزاوار، توسط نویسنده بازنویسی شد و در خلال این بازنویسی فصل‌های متعددی به داستان اضافه گردید و شماری دیگر از شخصیت‌هایی که در حاشیه زندگی مرحوم حاج محمود سزاوار بندی، نقشی داشتند، مجال یافتند تا به داستان زندگی او وارد شوند. برای مثال یکی از آن شخصیت‌ها، «یعقوب طبسیان» است که سال‌ها در کنار مرحوم حاج محمود سزاوار بندی بوده و از نزدیک با زندگی او آشنا بوده و پیوند خورده است. طبسیان هم اکنون سال‌های بازنشستگی را پشت سر می‌گذارد.

آنچه در ادامه می خوانید بخش هایی از فصل‌های تازه نوشته شده جلد دوم «سزاوارترین مرد» است که در اختیار نشریه قصرنامه قرار گرفته است. جلد دوم «سزاوارترین مرد» به زودی پیش روی علاقمندان این کتاب خواهد بود.

 

 مناقصه تنها با یک شرکتکننده برگزار شد. ساختمان بزرگ هتل ملی که قرار بود توسط بانک ملی در مشهد ساخته شود، خاک خورده و نیمه کار توسط حاج محمود سزاوار بندی، پایه گذار هتل قصر خریده شد. تشریفات قانونی بیشتر از پنج ماه طول نکشید. استاندار همچنان که قول داده بود، از تمام ظرفیت استانداری برای نقل و انتقال زودتر ساختمان کمک گرفت اما باز هم تنها کسی مثل محمود میتوانست ریسک انجام این کار بزرگ را بپذیرد. وقتی ساختمانی نیمهکاره رها میشود، ساختنش سختتر از وقتی است که قرار است ساختمانی از نو ساخته شود. سایه سنگین سرنوشت اولیه که به بن بست رسیده، انگار همیشه روی سر ساختمان هست، با وجود این، محمود سزاوار، ساختمان نیمهکارهی بانک ملی را خرید تا یک بار دیگر کاری را انجام بدهد که هیچکدام از سرمایهدارهای دیگر جرأت انجام دادنش را نداشتند.  روزهای سخت، باز آغاز شده بود.

نامهی ریاست بانک ملی که نقل و انتقال را تأیید کرده بود و رسماً ساختمان نیمهکارهی هتل ملی را به حاج محمود سزاوار بندی واگذار کرده بود که رسید، ولولهای توی هتل افتاد. نامه به امضای خودِ «محمودرضا خاوری» رسیده بود و در آن برای حاج محمود، آرزوی موفقیت کرده بود. کارمندان هتل توی لابی جمع شده بودند و شادی میکردند. حاج محمود که رسید، چند تا از کارکنان قدیمی به استقبالش رفتند و تبریک گفتند. محمود خندید و کامندان  دست زدند. بعد به اتاق خودش رفت. انبوهی از دستورات را نوشته بود که باید ابلاغ میکرد. 

کار ساخت و ساز در «هتل قصر طلایی»، همان روز آغاز شد. بخشی از کارگرهای واحد تأسیسات به ساختمان هتل ملی منتقل شدند. محمود حتی برای نخستین روز کار در ساختمان نیمهکارهی هتل ملی، ایده داشت. دستور داد تا همان روز برق ساختمان را که مدتها، قطع بود وصل کنند. باید تا شب نشده همهی ساختمان را مهتابی میکشیدند. مهندسان تأسیسات که از سختگیریهای حاج محمود خبر داشتند، بلافاصله دست به کار شدند. نقشههای سیمکشی طراحی شد و مهتابیها خریده شدند. ظهر، نهار خورده و نخورده، کار نصب مهتابیها آغاز شد. عصر بلندی بود که حاج محمود و پسرانش هم رسیدند. ساکنان ساختمانهای محل که شایعاتی درباره فروش هتل بانک ملی شنیده بودند، حالا که رفت و آمدها جنب و جوشها را میدیدند، یقین کرده بودند که اتفاقاتی افتاده است. 

کار نصب مهتابیها تا طبقه دوازدهم رسیده بود. محمود با کارگرها چای خورد و ازشان خواست، هر طوری شده تا غروب آفتاب، طبقات باقی مانده را هم مهتابیکشی کنند. کارگرها مات و مبهوت و خسته از چند ساعت کار طاقتفرسا، دوباره شروع به کار کردند. ساختمانی که سالها، نیمهکاره ومتروک رها شده بود و غول سیاهی را میمانست که روی خیابان امام رضا (ع) سایه انداخته بود، چرا باید یک روزه، آن هم به این سرعت، همه بیست و یک طبقهاش چراغانی بشود؟ مگر قرار بود چکار بشود؟

هوا داشت تاریک میشد. یکی دو طبقه دیگر بیشتر باقی نمانده بود. پسرها هم با مهندسها مشغول کار شده بودند. کارگرهای تأسیسات با سیمچینهایی که از جیب شلوارشان آویزان بود، تند تند قابهای مهتابی را در آوردند و در جایشان پیچ میکردند. رولهای سیم باز و برق قابها وصل میشد، چندتا کارگر، کارتونهای لامپهای مهتابی را طبقه به طبقه بالا میبردند و مهتابیها را در قابهایشان کار میگذاشتند. خورشید، غروب کرده بود. چراغهای حرم روشن شده بود و گنبد آقا توی تاریک و روشن غروب، میدرخشید. صدای پیشخوانی اذان میآمد. محمود روی پشتبام ساختمان ایستاده بود و منتظر مانده بود تا کارگرها به پشت بام برسند. صدای کارگرها از طبقهی پایین میآمد. معلوم بود که به پشت بام نزدیک شدهاند. از پشتبام ساختمان، حرم منظرهی بینظیری داشت. دور فلکهی آب، هتلها برای اینکه نمای کاملتری از حرم داشته باشند، خودشان را به آب و آتش میزنند. حالا اینجا، قاب کاملی از حرم امام رضا (ع) را میشد دید که وسط شلوغیهای بی پایان شهر، آرام گرفته بود. آخ که حرم، چه جای آرامی است. حتی تماشای آن چراغهای زرد از دور هم آدم را آرام میکند. 

تاریکی داشت خودش را روی شهر پهن میکرد. محمود همچنان زل زده بود به گنبد طلایی رنگِ آقا. از دور صدای گنگ مناجات میآمد. 

ــ آقا! کار تمام شد.

محمود به خودش آمد. سرکارگر بود. خبر میداد که مهتابیها در همهی طبقات نصب شدهاند. محمود تشکر کرد. شماره علیرضا را گرفت تا ببیند فیلمبردارها، سر جای خودشان، مستقر شده اند یا نه. همهی کارها انجام شده بود. همه چیز آماده بود تا محمود دستور بدهد. محمود چشم دوخت به گنبد آقا و پشت تلفن گفت:

ــ روشن کنید. 

مهندسی در طبقه اول، دستهای را چرخاند و کلیدی را فشار داد. ناگهان، روشنایی، مثل خونی گرم خودش را از طبقات پایین، طبقه به طبقه بالا کشید. مهتابیها، یکی یکی روشن میشدند و طبقهها را روشن میکردند. کسانی که سالها، هیکل تاریک ساختمان بانک ملی را در شبهای مشهد دیده بودند، حالا در اولین روزی که محمود سزاوار بندی، مالک ساختمان شده بود، میدیدند که غول سیاه، به فرشتهای نورانی تبدیل شده است. از پشت تلفن، صدای صلوات کارگران میآمد که همراه فیلمبردارها، روی پشت بام هتل بینالمللی چهار ستاره قصر ایستاده بودند تا روشن شدن مهتابیها را در هتل قصر طلایی ببینند.

 

کلید را توی در چرخاند و در را باز کرد. بوی پلو و هوای گرم خانه، به صورتش خورد. خانهی آدم، همیشهی خدا، بهترین و آرامترین جای دنیاست. سر و صدایی نمیآمد. خبری از پسرها و بچههایشان نبود. صدا زد:

ــ خانم؟

صدای میمنت از توی آشپزخانه آمد:

ــ اینجام آقا.

کیفش را کنار در گذاشت و کتش را درآورد و انداخت روی دستهی مبل. جعبه شیرینی را گذاشت روی میز. آمد روی راحتی توی هال لم داد و تلویزیون را روشن کرد. شبکه چهار مستندی را نشان میداد از ماداگاسکار و این که درختها و حیوانات این جزیره، با همه جای دنیا متفاوت هستند. انگار همه چیز دست به دست هم داده بود که امشب را دلپذیرتر کند.

ــ سلام.

میمنت، سینی کوچک چای به دست آمد و کنارش روی راحتی نشست.

ــ زود اومدی؟

ــ خسته بودم. گفتم امشب زودتر بیام خونه. بچهها کجان؟

ــ عصری رفتن خونههاشون. بچهها که نیستن، خونه سوت و کوره.

میمنت چایی را گذاشته جلوی شوهرش.

ــ شیرینی خریدی.

ــ آره اونم از قنادی طوسی. مدتها بود نرفته بودم.

ــ شیرینی قنادی طوسی؟ حتماً دلیل داره.

ــ آره کار وام امروز درست شد. ظهری از دفتر مرکزی بانک صادرات زنگ زدند که آقای «سید محمد جهرمی» هم با وام موافقت کرده. تا چند روز دیگه وام پرداخت میشه.

ــ و باز محمود سزاوار میافته به بنایی کردن.

ــ تا زندهام باید کار کنم.

ــ یه کمی هم به فکر خودت و خانوادهات باش. همهی شب و روزت یا توی هتل میگذره یا در سفر.

محمود چایش را برداشت و توی دستش گرفت. انگار کلمه ناشناختهای را شنیده باشد پرسید:

ــ خانوادهام؟

چای داغ بود و دستش را گرم کرد.

ــ میدونی چند نفر دارن توی هتلهای ما کار میکنن؟ میدونی چندتا خانواده از همین هتلها روزیشون رو درمیارن. اگه تو این همه آدم یه نفر هم منو دعا کنه، برام بسه.

میمنت چای خودش را برداشت و گفت:

ــ می دونم. 

محمود دلش میخواست با زنش حرف بزند. زنِ آدم، تنها کسی است که آدم همیشه میتواند با او صحبت کند و آرام شود. چایش را داغاداغ هورت کشید و گفت:

ــ دلم میخواد به تبرک نام امام رضا (ع)، هشت تا هتل بسازم. کار قصر طلایی که ردیف بشه، کار هتل تهران رو پی میگیرم. سفتکاری ساختمونش داره تموم میشه. دارم میرم چین تا برای قصر طلایی سنگ و تجهیزات مناسب پیدا کنم. از اونجا که برگردم، دفتر دبی رو هم فعالتر میکنیم. میدونم که میتونـم هشـت تا هتـل به نام امـام هشتم (ع) بسازم، فقط امیدوارم زندگی اونقدر به من مجال بده که بتونم اون روز رو ببینم. 

تمساحی از توی آبگیر حمله کرد و بره گوزنی را که آمده بود آب بخورد، شکار کرد. میمنت شبکه را عوض کرد.

ــ حرف مرگ رو نزن. هنوز برای این که از هم جدا بشیم خیلی زوده. ما هنوز اونقدرها زندگی نکردیم محمود.

محمود چایش را روی میز گذاشت. زل زد به تلویزیون که حالا داشت سریال خندهداری را نشان میداد. 

ــ کاش مرگ هم دست خود آدم بود. یعنی آدم میتوانست تا هر وقت که لازم باشه توی این دنیا بمونه، بعد سر فرصت وقتی همهی کارهایی را که مد نظرش است انجام داد، اون وقت دراز بکشه و بگذاره مرگ به سراغش بیاد.

میمنت با ناراحتی گفت:

ــ گفتم که حرف مرگ رو نزن. یه شبم که زود اومدی خونه، داری حرف مرگ و مردن میزنی؟ 

محمود ته ماندهی چایش را هورت کشید و گفت: دلم میخواد اونقدر زنده باشم تا افتتاح هتل هشتم رو هم ببینم. اون وقت دیگه کاری با این دنیا ندارم. 

بعد انگار تازه یادش آمده باشد که میمنت گفت از مرگ حرفی نزن، خندید که:

ــ حالا پاشو اون جعبهی شیرینی رو باز کن بیار بخوریم که اگه سر و کله پسرهات و زن و بچههاشون پیدا بشه، چیزی برای خودمون نمیمونه.

19

 

قرار مصاحبه را روابط عمومی گروه هتلهای بین المللی قصر تنظیم کرده بود. ظاهراً خبرنگار روزنامه ی صبح، مدتها، پیگیر وقت مصاحبه بود. محمود هم قبول کرد. تا حالا چند باری با خبرنگارها صحبت کرده بود. خبرنگارهای آدمهای جالبی هستند. از همه چیز میپرسند و جوری وانمود میکنند که انگار همه چیز را میدانند.

مصاحبه غروب یکی از روزهای آذرماه انجام شد. از آن غروبهای تیره که انگار خورشید میخواهد یکی دو ساعت زودتر برود و بگذارد شب، چادرش را روی همهی شهر پهن کند.

خبرنگار، همان جوری بود که محمود حدس میزد. لاغر و ترکهای. عینک داشت و یک دسته کاغد زیر بغلش بود. یک عکاس هم همراهش بود که انگار فقط آمده بود تا عکس بگیرد. حتی احوالپرسی گرمی هم نکرد. خبرنگار اما خیلی مبادی آداب بود. 

چند دقیقه اول به تعارف گذشت. خبرنگار، از این که توانسته بود بعد از مدتها، خدمت پدر صنعت هتلداری ایران و بنیانگذار گروه هتلهای بین المللی قصر رسیده، تشکر کرد. محمود همانطور که پاسخ تعارفاتش را میداد به عنوانهایی که خبرنگار میگفت فکر میکرد. آیا عنوان پدر صنعت هتلداری، عنوان درشتی نبود؟ بعد فکر کرد مگر من نبودم که اولین هتل با خدمات مدرن را در ایران ساختم؟ مگر من نبودم که برای نخستین بار تبلیغات تلویزیونی هتلها را در ایران جا انداختم. مگر ایدهی دفاتر رزرواسیون از من نبود؟ مگر برای اولین بار هتل ما در دو فرودگاه بزرگ کشور، دفتر رزرواسیون راه نیانداخت؟ «شبکه سراسری رزرواسیون قصر» که هتلهای دیگر جدی نگرفتند، اما توانست انقلابی در صنعت هتلداری باشد، ایده من نبود؟ باشگاه میهمانان، نشریه داخلی قصرنامه و . . .  ایدههای من نبودند؟ از ذهنش گذشت:

ــ فهرست خدمات متنوعی که در هتلهای ما انجام میشود هنوز هم در ایران کمنظیر و در برخی موارد بینظیر است. 

خبرنگار از گذشته او پرسید. جوان عینکی میخواست بداند، محمود سزاوار اهل کجاست و در چه خانوادهای رشد کرده است. تصویری از کودکیهای محمود به ذهنش دوید و حیاط خانهی سرشور که همیشهی خدا بوی خاک نمخورده و نسترن میداد. از کجایش باید برای این خبرنگار که حالا مقابلش نشسته بود، تعریف میکرد؟ از سالهای کودکی؟ از داروخانه آوانسیان؟ از گلدوزی میرزا باقر رادمرد؟ از دستفروشی در بازار زنجیر؟ از مغازهی بازار رضا؟ از بنگاه پارس توی خیابان احمدآباد؟ از کجای زندگیاش میتوانست تعریف کند تا این خبرنگار و خوانندههای روزنامهاش، تصویر درستی از مسیر طولانی تلاشهای او برای رسیدن به جایی که قرار دارد، مطلع شوند؟ 

ذهنش را منسجم کرد و چیزهایی از گذشته گفت. از مشهد قدیم و محلههای قدیمی اطراف حرم که حالا از هر جایش کلی هتل سر در آوردهاند. هتلهای ریز و درشتی که خیلیهایشان، ساده ترین استانداردها را هم در خدماتشان ندارند. از کودکیهایش گفت و سختیهایی که مادرش برای بزرگ کردن آنها کشیده است. بعد شغلهایش را توضیح داد و سیر ساخت هتلهای قصر را. بعد هم درباره انبوه خدمات ریز و درشتی توضیح داد که در گروه هتلهای بین المللی قصر ارایه میشود. 

خبرنگار، که چشمهایش از پشت عینک درشتتر دیده میشد و معصومیتی دوستداشتنی به چهرهاش میداد، از خانوادهی محمود هم پرسید. 

ــ من دو پسر و یک دختر دارم. علیرضا متولد 1349 پسر بزرگم است که دارد برای آزمون دکترا آماده میشود و در همین هتل، مدیر داخلی است. پسر کوچکترم، امیر، متولد 1348 است که با یک تیم کاری مشغول آماده سازی هتل قصر طلایی است. افسانه هم متولد 1356 و دکترای دندانپزشکی دارد و با آماده شدن مطبش در بلوار سجاد، مشغول به کار خواهد شد. همهشان ازدواج کرده اند و من، دو نوهی پسری هم دارم.

سعی کرد لحن صدایش صمیمی باشد. خبرنگارها، خیلی از حرفهای نگفته را از همین لحن صدا میفهمند. دلش نمیخواست خبرنگاری که حالا مقابلش نشسته بود و هی سوال میکرد و مینوشت، تصویر نادرستی از او و تلاشهای شبانه روزیاش داشته باشد.

خبرنگار از موفقیتهای گروه هتلهای بین المللی قصر پرسید. تصویر دیوار دفتر به ذهن محمود دوید و انبوه گواهینامه ها، تقدیرنامه ها، استانداردها و . . .  . سعی کرد ذهنش را منسجم کند.

ــ گروه هتلی ما اولین گروهی است که خدمات ویژه هتلداری را به عنوان هتلهای  چهار و پنج ستاره بین المللی به زائران امام رضا (ع) ارایه میکند. این به نظرم مهمترین افتخاری است که آن را کسب کردهایم و به آن میبالیم، اما در کنار این، جوایز و کاپهای متعددی هم برنده شدهایم. مثلاً بیست و ششمین، بیست و هفتمین، بیست و نهمین و سی و یکمین جایزه بین المللی صنعت توریسم، هتلداری و رستوران از اسپانیا، جایزه تکنولوژی کیفیت، بهترین نام تجاری و اعتبارنامه TQCS در سالهای 2003 و 2005، جایزه چشم الماس، تعهد و تعالی کیفیت و برنامه اعتباری برلین 2004 و پاریس 2006، کاپ طلایی اروپا، کیفیت و پرستیژ اقتصادی در سال 2004 و بسیاری جوایز دیگر که من الان حضور ذهن ندارم.

 

 

این یک پایان نیست

 

 

اهالی مهربان و بی ادعای این مرز و بوم، روزگاری نه چندان دور، در میان همه سردی و سیاهی زمستان، شبی را پاس می داشتند که پیش از هر چیز نمایشگر انس و الفتی بود که کودکان سرخوش و بزرگترهای آن زمان، در زیر لحاف سنگین کرسی و بوی زغال سوخته زیر آنرا حس میکردند. داستان کهنه و دوست داشتنی شبهای دوری است که همه اهالی یک فامیل، آن را به نشانه عشق و صداقت نهفته در دلهای بی ریا، در جمع ساده و مهربان خود نقل میکردند سوغات آن روزهای دور، یادگاری از همه آیینهای فراموش شدهای است که امروز در کم رنگترین وجه خودنمایی میکند.

ایرانیان قدیم شادی و نشاط را از موهبتهای خدایی و غم و اندوه و تیره دلی را از پدیدههای اهریمنی میپنداشتند. شب یلدا یا «شب چله» شب اول زمستان و درازترین شب سال است و فردای آن با دمیدن خورشید، روزها بزرگتر شده و تابش نور ایزدی افزونی مییابد. این بود که ایرانیان باستان، آخر پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید میخواندند و برای آن جشن بزرگی بر پا میکردند.

در سراسر ایران زمین جایی نیست که خوردن هندوانه در شب یلدا جزو آداب و رسوم نباشد، هندوانه میوهای است که هیچ گاه از قلم نمیافتد، زیرا عده زیادی از مردم معتقدند که اگر مقداری هندوانه در شب چله بخورند، در سراسر چله بزرگ و کوچک در زمستان پیش رو سرما و بیماری بر آنها غلبه نخواهد کرد. برگزاری این شب در جای جای ایران از تنوع برخوردار است، یکی از مراسم مشترک بردن هدیه شب چله از سوی خانواده داماد برای تازه عروسان است که به نشانه پایبندی و علاقه خانواده داماد به وصلت انجام شده است. به این ترتیب یکی، دو روز قبل از فرارسیدن شب چله مردهای جوان خنچههای آراسته به میوه رابه خانه نامزدهای خود میفرستند و خود به مهمانی خانه عروس میروند، خانواده دختر هم لباس و پارچه نبریده به داماد هدیه میدهند.

در گذشته گرد آمدن شب چله دور کرسی با نقل خاطرات شیرین و خواندن کتابهای داستانی تا نزدیک صبح ادامه مییافت. یکی دیگر از آیینهای شب یلدا در ایران، تفال با دیوان حافظ است، مردم دیوان اشعار “لسانالغیب” را با نیت بهورزی و شادکامی باز میکنند و فال دل خویش را از او طلب میکنند.

در برخی دیگر از نقاط ایران “شاهنامه خوانی” رواج دارد، نقل خاطرات و قصه گویی پدربزرگها و مادربزرگ ها نیز یکی از مواردی است که یلدا را برای خانواده ایرانی دلپذیرتر میکند.

در فرهنگ کهن ایرانی، اینها همه ترفندهایی است که خانوادهها گرد هم جمع شوند و بلندترین شب سال را با شادی سحر کنند. برگزاری مراسم شب چله با همه حقایق و داستانهای همراه با خود، هنوز در میان ایرانیان از جایگاه ویژهای برخوردار است.

برگزاریمراسمشبچلهباهمهحقایقوداستانهایهمراهباخود،هنوزدرمیانایرانیانازجایگاهویژه‌ایبرخورداراست.