چهار سوقِ هنر و معماری
۱۳۹۶/۰۴/۱۶ تعداد بازدید: ۲۵۹۲۳
چهار سوقِ هنر و معماری
بعد از یک زیارت دلچسب در هوای پاک حرم فرزند معصومِ امام موسی بن جعفر(ع)، راهی بازار میشوی و عطر سوهان به مشامت میرسد. بازارهای سنّتی اطراف حرم همه بدون استثنا مهر و تسبیح و سجّاده و انگشتر میفروشند و تو به یاد تک تک تمام کسانی میافتی که موقع خداحافظی، التماس دعا گفتهاند. بازارهای شهرهای زیارتی مانند قم حال و هوای خاصّی دارند؛ چون سوغات این شهرها به نوعی تبرّک محسوب میشوند.
بازار قدیم
بازار قدیمی و بزرگ قم مجموعهای شامل راسته، چهار سوق، سرا و تیمچه است و در باقت قدیمی شهر قم قرار دارد. این مجموعة سرپوشیده با سقف گنبدی از آثار تاریخی استان قم هم به شمار میآید. علّت سرپوشیده بودن بازار به خاطر گرمای شدید هوا در تابستان و سرمای زیاد در زمستان است. بازار قدیم در ابتدا به شکل خطّی و یک پارچه ساخته شد و از میدان کهنه تا پل علیخانی ادامه مییافت. امروزه از این بازار قدیمی دو قسمت بازار کهنه و بازار نو به جا مانده است. طول هر کدام از این بازارها یک کیلومتر است.
تهویة بازار از طریق دریچههای تعبیه شده در پوشش گنبدی است که به شکل دایره و در دو طرف آن قرار دارند. دیدن تابش نور از این سقف گنبدی بسیار دلنشین است.
قدمت بعضی از بناهای مجموعة بازار قدیم قم به دوران سلجوقی و ایلخانی برمیگردد و بناهای همجوار راستة بازار کهنه متعلّق به دوران قبل از صفویّه است. امّا نوع معماری راستة بازار نو وتیمچه و سراهای جانبی متعلّق به دوران صفوی و قاجار است. بازار قدیم قم در دوران ناصرالدّین شاه گسترش یافت و در دو طرف آن بناهای جدیدی مانند تیمچة بزرگ ساخته شد و در دوران پهلوی هم بخشهایی به بازار نو اضافه شد.
در بازار قم چند مسجد هم هست که عبارتند از: مسجد مسگرها، مسجد ملّا جعفر، مسجد امام حسین(ع) و دو مسجد بدون نام در بازار نو و مسجد نجّارها، مسجد رضویّه و مسجد میدان کهنه در بازار قدیم.
بازار کهنه
در دو طرف بازار کهنه هستة مرکزی شهر قم، یعنی محلّههای «عربستان» و «لبچال» قرار دارد. این بازار سرپوشیده از خیابان عمّار یاسر شروع میشود و تا میدان کهنه در خیابان طالقانی امتداد مییابد. این بازار در حال حاضر بیشتر به کارگاههای تولیدی اختصاص دارد.
بازار کهنه دارای یک سرای بدون نام و یک سرا به نام ملّاحسین است. در قسمت انتهایی بازار، میدانی مستطیل شکل به نام میدان کهنه قرار دارد و دور تا دور آن مغازههای مختلف دیده میشود. وسط میدان، دستفروشان میوه و ترهبار به کسب و کار مشغولند.
بازار نو
بازار نو شامل بازار مسگرها، کفّاشها، راستة بازار و بازارچة حسینآباد است و از خیابان 19 دی شروع میشود و به خیابان طالقانی منتهی میشود.
سقف بازار نو شامل چهار نیم طاق و 78 طاق گنبدی با ارتفاع شش متر است. طول بازار یک کیلومتر و عرض آن آن شش متر است. بیشتر سراهای بازار قم در جنوب راستة بازار نو قرار دارند؛ سراهایی با نامهایی از این قبیل: سرای بنّاها ، سرای صدراعظم، سرای همدانیها، سرای حاج عسگرخان، سرای حاج عبّاسقلی، سرای بلیتیها و سرای حاج میرزا. بازار نو دارای یک چهار سوق هم هست. اوّلین تقاطع از بازار مسگرها را که رد کنیم، چهار سوق را میبینیم. وارد چهار سوق که میشویم، سه راه بازار دیده میشود.
- کلمات کلیدی:
- چهار سوقِ هنر و معماری