سوغات سرزمینهای شمالی

 به استان گلستان، قطب مهمّ تولید صنایع دستی خوش آمدید! بازارهای این استان با انواع و اقسام سوغاتی­های دستبافت و رنگارنگ از قالی و قالیچه و گلیم و جاجیم تا انواع سجّاده و نمد و پارچه­های سوزن­دوزی شده هر مسافری را به خود می­خوانند. در ادامه به معرّفی سوغات استان گلستان می­پردازیم.

از هر انگشت یک هنر

مردمان استان گلستان مصداق این جملة «از هر انگشتش یک هنر می­­ریزد» هستند؛ چرا که جمعیّت بیش از یک میلیون و ششصد و پنجاه هزار نفری این استان که شامل قومیت­های مختلف می­شوند، هر کدام دارای صنایع دستی و هنرهای بسیاری هستند .

ترکمن­ها را با قالی و قالیچه­ها و روسری­های معروفشان می­شناسند. ترکمن­ها در هنر قالی­بافی از طبیعت و محیط زندگی­شان الهام می­گیرند و بیشتر قالی و قالیچه­ها به دست بانوان ترکمن بافته می­شود. مادّة اصلی فرش­های ترکمن پشم است.

بانوان ترکمنی در گذشته برای رنگ­دار کردن پشم از رنگ­های طبیعی استفاده می­کردند، در حالی که امروزه خیلی­ها از رنگ­های شیمیایی استفاده می­کنند. رنگ اصلی زمینة فرش­های ترکمن قرمز است. این فرش­های پرزدار با گره زدن بر تار و پود بافته می­شوند.

یکی دیگر از دست­بافته­های ترکمنی نوعی قالیچة کوچک به نام نمازلیق یا سجّاده است. اعباد این قالیچه­ها معمولاً 120 در 80است و نقش­هایی مانند درخت توت، ماری گل و کعبه بر روی آن­ها به چشم می­خورد.

قارچین یا پشتی­های ترکمنی هم با زیبایی منحصر به فردشان دلربایی می­کنند. پلاس­بافی هم از دیگر هنرهای قوم ترکمن است. پلاس نوعی قالی بدون پرزِ گره­دار است که در مینودشت، رامیان، کلاله و روستاهای ترکمن نشین بافته می­شود.

گلیم­های ترکمنی هم در مناطق مختلف استان و در ابعاد متنوّع و برای پوشاندن اسب، زین اسب و خورجین بافته می­شود. ابعاد بزرگتر گلیم­ها هم برای پوشاندن کف اتاق­ها به کار می­رود.

از دیگر صنایع دستی استان گلستان می­توان به نمدبافی اشاره کرد که در علی­آباد کتول، گنبد کاووس، آق قلا و بندر ترکمن رایج است. طرح و نقش نمدهای ترکمنی از لحاظ تنوّع بی­نظیر است. به نمد ترکمنی «کچه» گفته می­ شود. معمولا در سایر نقاط ایران نمدبافی به خاطر نیاز داشتن به قدرت بدنی بالا، کاری مردانه­ است، امّا جالب است بدانید که نمدهای ترکمنی صرفاً بانوان تولید می­کنند. از کاربردهای نمد هم می­توان به پوشش اسب، زین اسب و پوشاندن دیوارهای آلاچیق اشاره کرد.

هنرهای مردم استان گلستان به این­ها محدود نمی­شود. جاجیم­بافی هم یکی دیگر از هنرهای آن­هاست. جاجیم بدون پرز و از جنس پنبه است و کاربردهایی مانند زیرانداز، پادری، پشتی و لیف دارد. ابزار مورد نیاز برای بافت جاجیم چرخ، شانه، ماسوره و ماکو است.

و امّا بخوانید از هنر سو­زن­دوزی در میان مردم استان گلستان هم ترکمن­ها و هم بلوچ­ها آن را به نمایش می­گذارند.

سوزن­دوزی بر روی یقه، سرآستین، حاشیه­های جلوی پیراهن و روی پیراهن­های سنّتی با استفاده از رنگ­های شاد و زیبا در بین اکثر خانواده­های استان گلستان رایج است.

چه عطری! چه طعمی!

استان گلستان سوغاتی­های خوشمزّه هم دارد! شیرینی­های سنّتی این استان زبانزد است؛ از نان زنجبیلی، نان خرمایی، حلوا اماج وکلوچه گرفته تا نان برنجی و نان قندی و سیچو کماچ.

یکی از معروف­ترین شیرینی­های استان گلستان نان زنجبیلی است که از آرد گندم، شکر، روغن و زنجبیل تهیّه می­ شود و به شکل لوزی است. از خواصَ این شیرینی همین بس که زنجبیل در درمان گرفتگی عضلات، بیماری­های معده و سرماخوردگی بسیار مفید است.

نان خرمایی گرگان هم شیرینی سنّتی دیگری است که از دوران گذشته در این شهر رواج داشته است. خوردن نان خرمایی در یک هوای سرد در کنار یک استکان چای داغ را حتماً امتحان کنید.

ناگفته پیداست که ماهی و خاویار هم سوغاتِ معروف استان­های شمالی از جمله گلستان هستند.